>پژوهشگاه قرآن و حدیث>آثار پژوهشگاه>کتاب ها

149

دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد اول

و لبنان بوده‏اند.^۱
نخستين اقدام مهم آنان برگزارى همايش «مهدويّت و هزاره‏گرايى در اسلام؛ مفهوم مهدى در اسلام، مفهوم مهدى در نگاه شيعه دوازده‏امامى، غيبت مهدى، سفراى مهدى» بود كه در سال ۱۹۸۵م به همت مركز پژوهش‏هاى ايرانى دانشگاه كلمبيا برگزار شد^۲ عنوان همايش خود گوياى اهميت مسئله مهدويّت در نگاه برگزاركنندگان اين همايش است. اين همايش زمانى برگزار شد كه ايران درگير جنگى ناخواسته با دشمنى بود كه خود آمريكا نيز از حاميانش به شمار مى‏رفت.
پس از آن در سال ۲۰۰۰م بلانكدرد گزارشى را با عنوان «اسلام سنّى و اسلام شيعى» براى وزارت امور خارجه و وزارت دفاع آمريكا تهيه كرد و در آن اطلاعاتى در باره شيعه و سنّى و اختلافات اعتقادى موجود ميان آن دو ارائه كرد. وى در اين گزارش عقيده به مهدويّت را به عنوان يكى از اختلافات ميان شيعه و سنى مورد تأكيد قرار داده است. اين گزارش به لحاظ زمانى بعد از جنگ دوم خليج فارس (حمله عراق به كويت) و انتفاضه شيعى در عراق (۱۹۹۱ م) تهيه شده است.
در سال ۲۰۰۱م كلارك در كتاب ميراث شيعه ، ضمن فصلى كه به بيان عادات و اعتقادات قديم و جديد شيعه اختصاص داده بود، به امامت و غيبت نيز پرداخت.^۳
شايان ذكر است برخى از محققان ايرانى مقيم آمريكا نيز پژوهش‏هايى را در موضوع مهدويّت انجام داده‏اند كه در آمريكا نشر يافته است. از جمله معروف‏ترين اين آثار مى‏توان به كتاب سايه خدا و امام غائب: مذهب، سياست و تغييرات اجتماعى در ايران، شيعه از آغاز تا ۱۸۹۰، اثر سعيد اميرارجمند اشاره كرد كه مرجعى براى

1.التشيع و الاستشراق : ص ۲۹۷.

2.Messianism and Millenarianism in Islam (Center for Iranian . Studies, Columbia University).

3.Shiite Heritage: Essays on Classical and Modern Traditions, L.Clararke(ed), ۲۰۰۱ .

دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد اول

148

۱. مهدويّت در مطالعات اروپايى‏

نخستين تلاش رسمى اروپاييان در شناخت مهدويّت را مى‏توان در فرانسه رديابى كرد. در سال ۱۹۶۸ نخستين كنگره بين‏المللى مستشرقان در باره تشيّع اثناعشرى با عنوان «تشيّع امامى» در استراسبورگ ايالت آلزاس فرانسه برگزار شد. مستشرقان صاحب‏نامى چون هانرى كربن، ويلفرد مادلونگ، رينر گرمليش و آن لمبتون در اين همايش مشاركت داشتند و نيمى از محققان شركت‏كننده در آن از صاحب‏نظران مسلمان شيعى (از جمله امام موسى صدر و عبد الجواد فلاطورى) بودند. نكته در خور توجّه، برگزارى اين همايش پيش از وقوع انقلاب اسلامى ايران كه از اهميت شيعه‏شناسى در اين دوره براى غربيان خبر مى‏دهد. بنا برتصريح عبد الجبّار ناجى همه مباحث اين كنگره حول اعتقاد به آموزه مهدويّت و غيبت امام مهدى عليه السلام در سامراء بوده است.^۱ مجموعه مباحث اين همايش با عنوان «تشيّع امامى» بارها در فرانسه چاپ شده است.^۲
ديگر فعاليّت پژوهشى اروپايى در اين زمينه، مقاله «ولايت در نگاه شيعه در دوره غيبت امام» نوشته ويلفرد مادلونگ است كه جُرج مَقدِسى آن را در بخشى از كتاب خودش با عنوان مفهوم ولايت در سده‏هاى ميانه‏^۳
آورده است. اين كتاب در سال ۱۹۸۲م در پاريس نشر يافت. مادلونگ در اين مقاله به تأثير غيبت امام در انديشه سياسى شيعه، بويژه مفهوم قدرت سياسى، پرداخته است.

۲. مهدويّت در مطالعات آمريكايى‏

آمريكاييان ديرتر از اروپاييان به مطالعات مهدوى پرداختند و بيشتر تحت تأثير تحولات اجتماعى و سياسى رخ‏داده در منطقه خاورميانه، بويژه ايران، كويت، عراق

1.التشيع و الاستشراق: ص ۲۸۸.

2.Le Shiisme Imamate, Calloqe Strasbourg ۸۶۹۱, Paris, ۰۷۹۱.

3.La Notion dautor au Moyen Age, George Makdise)ed(, )Paris, ۲۸۹۱(.

نام منبع :

دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد اول

سایر پدیدآورندگان :

محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری محمّد کاظم طباطبایی و جمعی از پژوهشگران، ترجمه: عبدالهادی مسعودی

تعداد جلد :

10

ناشر :

انتشارات دارالحدیث

محل نشر :

قم

تاریخ انتشار :

1393

نوبت چاپ :

اول

موضوع مهدويّت ، يكى از مترقى ‏ترين اصول اعتقادى، اجتماعى و سياسى اسلام است و در جهان امروز، كه جامعه، بيش از هر زمان ديگر تشنه ارزش ‏هاى انسانى و در رأس آن ها عدالت اجتماعى است، اعتقاد به امام مهدى علیه السلام زمينه ‏ساز تحقّق اين بزرگ‏ترين آرزوى بشر در طول تاريخ است. بر اين اساس، هدف از نگارش دانش‌نامه امام مهدى علیه السلام بر پايۀ قرآن ، حديث و تاريخ ، تنها اثبات يک باور اسلامى از منظر پيروان اهل بيت علیهم السلام نيست؛ بلكه افزون بر اين، گشودنِ راهى است براى اتحاد پيروان همۀ اديان، بلكه همۀ جهانيان، براى پاسخ گويى به اصلى‏ترين نياز بشر، يعنى حاكميت عدالت بر سراسر جهان.
در این دانش‌نامه که به این موضوع مهم پرداخته است، مسائل مرتبط با موضوعات مهدویت با تکیه بر نصوص معتبر اسلامی بررسی می‌شود. اين مجموعۀ گسترده، افزون بر گردآورى متون تاريخى، حديثى و آیات قرآن در بارۀ مهدويّت، پاسخ‌گويى به پرسش‏هاى نسل معاصر را به عهده گرفته و با كاوش در متون كهن، كوشيده است براى هر سؤال، پاسخى مستند و منطقى بيابد و آن را در جامه‏اى نو و مقبول به نسل معاصر ارائه دهد.
کتاب شامل درآمد، چهارده بخش و هفتاد فصل است. درآمد شامل دوازده محور است که چشم‏اندازی كلّى از موضوع مهدويّت نشان می‌دهد و عناوین اصلی آن چنین است: 1. دانش‌نامۀ امام مهدى علیه السلام در يک نگاه؛ 2. مراحل تحقيق و تدوين دانش‌نامه؛ 3. ويژگى‏هاى دانش‌نامۀ امام مهدى علیه السلام ؛ 4. رويكردهاى پژوهشى در مهدويّت‏نگارى؛ 5. مهدويّت از نگاه اهل سنّت؛ 6. منجى موعود در اديان ابراهيمى؛ 7. منجى موعود در اديان غير ابراهيمى؛ 8 . نام‏هاى منجى موعود در اديان؛ 9. مهدويّت در نگاشته‏هاى مستشرقان؛ 10. مهدويّت و جهانى شدن؛ 11. دلايل غير نقلى بر ضرورت وجود امام مهدى علیه السلام ؛ 12. گزاره‏هاى اعتقادى و تاريخى مهدويّت.

نتیجه جستجو برای « »