مى‏كند، نه اين كه با نيروى نظامى بر مردم غلبه كند .
هر چند منجى موعود در فرهنگ چينى داراى صفات الهى است، بايد به امور دنيوى نيز آگاه باشد. اين امر، نه تنها از جامعيت اين آموزه استنباط مى‏شود، بلكه در بعضى نظريه‏پردازى‏ها هم آشكارا مطرح شده است كه منجى موعود بايد شعائر و حتّى علم موسيقى را بداند.
از ويژگى‏هاى قبل مشخص شد كه آموزه منجى موعود در فرهنگ چينى ناظر به نجات جمعى است و به افرادى خاص يا به جامعه چينى محدود نمى‏شود؛ بلكه تمام انسان‏ها را در بر مى‏گيرد؛ امّا اشاره به اين مطلب مفيد است كه در برخى جوامع چينى يا در دوره‏هايى از تاريخ چنين، به نجات فردگرايانه برمى‏خوريم كه انسان‏ها يا تنها به نجات خويش توسط منجى مى‏انديشيدند و يا اين كه تنها گروه خاصى را اهل نجات مى‏دانستند.
اين تقليل‏گرايى ناشى از آن است كه در تمام اديانى كه به نجات جمعى مى‏انديشند، گاه به سبب موانعى كه بر سر اين آرمان به وجود مى‏آيد، مردم به حداقل اكتفا مى‏كنند و تنها به نجات فردى مى‏انديشند.
يكى ديگر از ويژگى‏هاى منجى موعود چينى، كه به جنبه انسانى و نجات جمعى آن باز مى‏گردد، حكومتى بودن آن است. نجات جمعى را مى‏توان سه گونه تصور كرد:
۱. اساساً امرى اخروى باشد كه در سايه آن، تمام افراد انسانى به نجات دست مى‏يابند. شايد بتوان پديده نجات مسيحايى در مسيحيت را اين گونه دانست.
۲. گونه‏اى نجات دنيوى كه در سايه تشكيل يك حكومت متمركز نيست و زمينه‏هاى سعادت، رفاه و عدالت را بدون تشكيل حكومت برقرار مى‏كند.
۳. گونه‏اى نجات دنيوى و فردى كه در سايه يك حكومت جهانى محقّق مى‏شود.
در فرهنگ چينى حكومت جايگاه ويژه‏اى دارد و امرى ملكوتى محسوب

فوق‏العاده‏اى نيست كه با تبديل شدن به ذات بى‏مرگ حاصل مى‏شود؛ بلكه او بايد مجوز آسمانى ظهور را نيز داشته باشد. چه‏بسا افرادى چون كنفوسيوس كه در تاريخ چين از چنين نيرويى برخوردار بودند؛ ولى چون مجوزى براى ظهور نداشتند، به اين امر قيام نكردند. البته پوشيده نيست كه در بعضى تقريرها، منجى موعود در فرهنگ چينى اصولاً انسانى است كه خداگونه شده باشد.
منجى موعود در فرهنگ چينى در پى برقرارى حكومتى گسترده و جهانى است كه تمام انسان‏ها را در بر مى‏گيرد. اين يكى از جنبه‏هاى صلح بزرگ است كه در بحث‏هاى گذشته مطرح شد و در آن تمام انسان‏ها و جوامع متعدّد به يك هماهنگى بزرگ، حكومت فراگير، و سعادت و رفاه لازم دست مى‏يابند. در سايه اين حكومت فراگير، فقر و بدبختى، جنگ و خون‏ريزى و ظلم و بى‏عدالتى از عالم انسانى به طور كلى رخت بر مى‏بندد.
يكى ديگر از جنبه‏هاى صلح بزرگ، به كيهان و كل عالم بر مى‏گردد. تكامل عالم در آموزه منجى موعود چينى، نه تنها انسان‏ها، بلكه تك‏تك ذرات عالم را نيز شامل مى‏شود. عدالت مطرح در اين آموزه، نه تنها در ميان انسان‏ها برقرار مى‏شود، بلكه روابط ميان انسان‏ها و عالم طبيعت (حيوانات، گياهان و جمادات) را نيز اصلاح مى‏كند؛ زيرا صلح بزرگ در فرهنگ چينى، كل گيتى را به هماهنگى و اعتدال مى‏رساند و موجب مى‏شود كه ذره‏اى ظلم و اجحاف در كل عالم وجود نداشته باشد.
از طرف ديگر، آموزه صلح بزرگ تنها روابط مادى انسان‏ها را در سايه عدالت اصلاح نمى‏كند؛ بلكه فضايل اخلاقى را گسترش مى‏دهد؛ به گونه‏اى كه انسان‏ها از خودخواهى دور مى‏شوند و با شكوفايى عدالت، از آن پس ايثار، گذشت، رحمت و شفقت نيز در ميان آنها برقرار مى‏شود. در فرهنگ چينى بيشتر بر ابعاد اخلاقى صلح بزرگ تأكيد شده است، نه جنبه مادى آن. يكى از خصوصيات مهم منجى موعود در فرهنگ چينى، برخوردارى از نيرويى اخلاقى است كه تمام انسان‏ها را مقهور خود