با منجى موعود، زمينه دوران جدايش را فراهم ساخته و جهانى نو( فَرْشْگَرد) برپا كند. از آن جهت كه اين رخداد در سنّت زرتشت يك بار اتفاق مى‏افتد و همه انسان‏ها در انتظار چنين رويدادى به سر مى‏برند كه تا به حال رخ نداده است، مى‏توان گفت آموزه منجى رو به آينده دارد؛ ولى ويژگى‏هايى كه در دوران جدايى و پس از آن در فرشگرد مطرح است، شباهت بسيارى با دوران مينوى دارد. نه تنها انسان، بلكه تمام موجودات با ويژگى‏هاى دوران مينوى خواهند زيست و همين امر سبب مى‏شود نجات منجى را به لحاظ آرمانى رو به گذشته بدانيم.

دو . منجى در آيين هندو

هندوييسم نامى است براى يك سنّت دينى بسيار متنوع كه طى سه هزاره اخير در هند تحول يافته و امروزه باورها و اعمال بيش از پانصد ميليون هندو را شكل مى‏دهد كه هشتاد درصدشان در هند زندگى مى‏كنند. زندگى دينى هندوها را جز با درك مفهوم «وحدت در كثرت» نمى‏توان فهميد؛ زيرا آيين هندو به هيچ روى ويژگى‏هاى اديان يك‏پارچه را ندارد؛ نه بنيان‏گذار مشخّصى دارد، نه عقيده واحدى، و نه كتاب مقدس يگانه‏اى كه همگان پذيرفته باشند. در اين آيين حتّى قانون‏نامه اخلاقى يا يك نظام الهى واحد، و يا مفهوم يگانه‏اى از خدا كه محور باشد، وجود ندارد.
هندوييسم سنّتى است كه شمار فراوانى از مواضع دينى بسيار متنوع را در بر مى‏گيرد كه در آن هم كيش‏هاى بومى كوچكى ديده مى‏شود كه فقط در چند روستا شناخته شده‏اند، و هم به فرقه‏هاى بزرگى چون آيين ويشنوه يا ويشنو، و آيين شيوه يا شيوا بر مى‏خوريم كه داراى ميليون‏ها پيرو، اسطوره‏شناسى‏هاى غنى، معابد، شمايل‏نگارى‏ها و الاهيات خاص خود هستند و هر يك از آنها را مى‏توان در جاى خود يك «دين» خواند.^۱

انديشه موعودها در سرودهاى منسوب به زرتشت هنوز شخصيت‏يابى كاملى ندارد، بى‏گمان زرتشت آموزه‏اى نو و بى‏سابقه در اين زمينه عرضه كرده است؛ چراكه انگاره موعودها، بدين شكل و شيوه، هيچ نظيرى در عقايد هندى و اروپايى ندارد و انديشه‏اى به كلى تازه و بى‏سابقه است. ضمن آن كه قدمت، گستردگى، و اصالتى كه اين انگاره به طور اختصاصى در دين زرتشت داشته و در طول تاريخ اين دين رشد و تكامل يافته، و نيز ارتباط تنگاتنگ و مستقيمى كه انگاره موعودها با آموزه اصيل معاد دارد، همگى نشان‏دهنده اين حقيقت است كه انديشه موعودها براى نخستين بار و به شكلى بديع، آن گونه كه نياز به سپرى شدن چندين سده براى رشد و تكامل داشته، دقيقاً در چهارچوب انديشه‏هاى معادشناختى زرتشت، و توسّط خود او طرح شده است.
اما بر اساس متون پهلوى، كه در واقع تفسير اوستا، و سنّت شفاهى زرتشت‏اند - اگرچه در دوران ساسانى شكل گرفته‏اند - و نيز با عنايت به گزارش‏هاى تاريخى، مى‏توان منجى موعود را در آيين زرتشت به لحاظ ماهيت، شخص يا شخصيت‏هايى خاص دانست، كه متفقاً به ظهور سه فرد خاص بدون جنبه‏هاى الوهى، همانند مسيح و با كاركرد جمعى مى‏انجامد كه ثمره تلاش آن شامل تمام جوانب هستى با ويژگى معنوى و اجتماعى مى‏گردد؛ لذا داراى كاركرد كيهانى است و تمام هستى را نو مى‏گرداند. اين موعودها همه گيتى و كرانه‏هاى هستى را از شر اهريمن پاك و دگرگون مى‏كنند و تمام انسان‏هاى روى زمين را از لحاظ معنوى ارتقا مى‏دهند؛ چراكه بنا بر سنّت زرتشت انسان‏ها در دوران آميختگى خير و شر گيتى به سر مى‏برند؛ از اين رو دچار ناخالصى شده و از حركت نخستين اصلى خويش، منحرف شده و به بيراهه رفته‏اند. به همين سبب انسان بايد با پيروى از اشه‏^۱ همراه