>پژوهشگاه قرآن و حدیث>آثار پژوهشگاه>کتاب ها

121

دراسة في شخصیة سهل بن زیاد و روایاته

(۸۸) سنداً.

۲ ـ إذا ما ألقينا نظرة على هذه الروايات بلحاظ الأجزاء والأبواب المروية فيها وجدناها مقسّمة على أجزاء الكافي كالتالي:

الجزء الأوّل: (۵۶) رواية^۱. نعم، وقع تصحيف في عنوان «محمّد بن الحسن» في أربعة مواضع من هذا الجزء، فجعل فيها «محمّد بن الحسين» بدل «محمّد بن الحسن»^۲.

الجزء الثاني: رواية واحدة فقط^۳.

الجزء الثالث: (۲۵) رواية^۴.

وأمّا إذا لاحظنا كونه من العدّة التي تروي عن سهل بن زياد، فإنّ رواياته عن سهل ستكون كثيرة جدّاً ومتفرّقة في أجزاء الكافي المختلفة.

وبعبارة اُخری: إنّ رواياته عن سهل علی قسمين؛ فبعضها مما انفرد بنقله أو شاركه في نقلها خصوص عليّ بن محمد المعروف بعَلّان، وهي منحصرة في الأجزاء الثلاثة الاُولی. وبعضها مما شاركه فيها ثلاثة من المحدّثين وقد وردت بعنوان «عدّة من أصحابنا»، وهي كثيرة جاءت موزّعة علی أجزاء الكافي.

1.. اُنظر: ج۱ ص۲۶ ح۲۶، و ص۳۲ ح۱، و ص۳۴ ح۱، و ص۵۰ ح۱۳، و ص۹۲ ح۱، و ص۱۰۲ ح۴، و ص۱۰۲ ح۶، و ص۱۰۲ ح۷، و ص۱۰۲ ح۸، و ص۱۰۲ ح۹، و ص۱۰۳ ح۱۰، و ص۱۰۴ ح۵، و ص۱۰۵ ح۳، و ص۱۱۸ ح۱۲، و ص۱۲۳ ح۱، و ص۱۲۷ ح۶، و ص۱۳۲ ح۷، و ص۱۸۰ ح۲، و ص۱۸۸ ح۱۳، و ص۱۹۵ ح۵، و ص۱۹۷ ح۲، و ص۲۲۷ ح۲، و ص۲۲۹ ح۳، و ص۲۴۲ ح۱، و ص۲۴۷ ح۲، و ص۲۴۸ ح۳، و ص۲۴۸ ح۴، و ص۲۴۹ ح۵، و ص۲۴۹ ح۶، و ص۲۵۰ ح۷، و ص۲۵۱ ح۸، و ص۲۵۲ ح۹، و ص۲۵۴ ح۱، و ص۲۵۵ ح۱، و ص۲۹۱ ح۷، و ص۳۰۰ ح۲، و ص۳۱۹ ح۱۶، و ص۳۴۳ ح۱، و ص۳۴۵ ح۲، و ص۳۶۸ ح۱، و ص۳۷۰ ح۶، و ص۳۹۵ ح۵، و ص۴۲۷ ح۷۵، و ص۴۳۶ ح۱، و ص۵۳۲ ح۱۱، و ص۵۳۳ ح۱۲، و ص۵۳۳ ح۱۳، و ص۵۳۴ ح۱۹، و ص۵۴۷ ح۲۳، و ص۵۴۷ ح۲۴، و ص۵۴۷ ح۲۵، و ص۵۴۸ ح۲۶.

2.. اُنظر: ج۱ ص۲۳۶ ح۹، و ج۱ ص۲۹۳ ح۳، و ج۱ ص۴۵۰ ح۳۵، و ج۱ ص۵۴۷ ح۲۲.

3.. اُنظر: ج۲ ص۶۷ ح۲.

4.. اُنظر: ج۳ ص۱۸ ح۱۱، و ص۲۶ ح۶، و ص۲۷ ح۹، و ص۲۸ ح۴، و ص۳۷ ح۱۳، و ص۵۰ ح۳، و ص۷۲ ح۱۱، و ص۲۶۵ ح۵، و ص۲۷۹ ح۳، و ص۲۸۱ ح۱۶، و ص۲۹۵ ح۱، و ص۳۰۶ ح۲۴، و ص۳۴۴ ح۲۱، و ص۳۵۰ ح۱، و ص۳۸۱ ح۳، و ص۳۹۱ ح۱۷، و ص۴۰۰ ح۱۴، و ص۴۱۲ ح۴، و ص۴۱۵ ح۱۰، و ص۴۲۸ ح۲، و ص۴۳۷ ح۳، و ص۴۳۷ ح۴، و ص۴۶۷ ح۷، و ص۴۸۸ ح۱۱، و ص۴۹۰ ح۱.

دراسة في شخصیة سهل بن زیاد و روایاته

120

الضعفاء. و كان يقول بالجبر و التشبيه، و كان أبوه وجهاً، روى عنه أحمد بن محمّد بن عيسى. له كتاب الجبر و الاستطاعة....^۱

وإذا ما سلّطنا الضوء على الأسانید المروية عنه عن سهل توصّلنا للنتائج التالية:

۱ ـ أنّ مجموع رواياته التي رواها عن سهل بن زياد هو (۱۷) رواية فقط.

۲ ـ إذا ما ألقينا نظرة على رواياته بلحاظ الأجزاء والأبواب المروية فيها وجدناها مقسّمة على أجزاء الكافي كالتالي:

الجزء الأوّل: (۱۵) رواية^۲.

الجزء الثالث: روايتان^۳.

وليس له في بقية الأجزاء رواية بتاتاً.

۹. محمّد بن الحسن

العنوان الآخر الذي نجده في الأسانید المروية عن سهل هو «محمّد بن الحسن»، وهو «محمّد بن الحسن الطائي الرازي»، وهو مهمل في كتب الرجال. نعم، ذكره الشيخ الطوسي في فهرسته ضمن بيان طريقه لكتاب سهل بن زياد قائلاً:

أخبرنا ابن أبي جيد، عن محمّد بن الحسن، عن محمّد بن يحيى، عن محمّد بن أحمد بن يحيى، عن سهل. و رواه محمّد بن الحسن بن الوليد، عن سعد و الحميري، عن أحمد بن أبي عبد اللّٰه، عن سهل بن زياد.^۴

هذا، وقد تمّ تقييمه في برنامج «دراية النور» هکذا: «التحقيق أنّه ثقة».

وإذا ما سلّطنا الضوء على الأسانید المروية عنه عن سهل توصّلنا لما يلي:

۱ ـ أنّ الروايات المروية عن طريقه عن سهل بن زياد تمثّل (۸۲) رواية، وردت خلال

1.. رجال النجاشي / باب الميم: ص۳۷۳ الترجمة ۱۰۲۰.

2.. اُنظر: ج۱ ص۱۵۹ ح۱۲، و ص۱۶۲ ح۳، و ص۱۶۴ ح۱، و ص۲۴۲ ح۱، و ص۲۴۷ ح۲، و ص۲۴۸ ح۳، و ص۲۴۸ ح۴، و ص۲۴۹ ح۵، و ص۲۴۹ ح۶، و ص۲۵۰ ح۷، و ص۲۵۱ ح۸، و ص۲۵۲ ح۹، و ص۵۳۲ ح۱۱، و ص۵۳۳ ح۱۲، و ص۵۳۳ ح۱۳.

3.. اُنظر: ج۳ ص۵۵۲ ح۸، و ص۵۵۹ ح۳.

4.. فهرست الطوسي: ص۲۲۸ الترجمة ۳۳۹ «سهل بن زياد الآدمي».

نام منبع :

دراسة في شخصیة سهل بن زیاد و روایاته

سایر پدیدآورندگان :

حيدر المسجدي

تعداد جلد :

1

ناشر :

انتشارات دارالحدیث

محل نشر :

قم

تاریخ انتشار :

1395

نوبت چاپ :

اول

در اين كتاب سه فصل و يك خاتمه وجود دارد. در فصل اول به بررسي آراي رجالي درباره سهل بن زياد پرداخته شده است، كه با بررسي و نقد وجوه ارائه شده در توثيق يا تضعيف وي، به وثاقت ايشان رسيدند.
و در فصل دوم به كساني كه از سهل روايت نقل كردند، پرداخته شده است. كه جمعاً ۱۲ عنوان در كافي از سهل بن زياد نقل كردند، كه نقل دوتا از اين عناوين از سهل بن زياد بعيد به نظر مي رسد.
مقدر نقل هر يك از عناوين همراه با آدرسهاي آن در كافي ارائه شده است، و در پايان با ارائه يك نمودار درصد نقل هر يك از اين عناوين مشخص شده است. و روشن شد كه بيشترين آمار نقل از سه بن زياد مربوط به «عدة من اصحابنا» است كه ۸۱ % موارد به خود اختصاص داده است. كه حاكي از مقبوليت اين روايات از ديدگاه اين عده است.
همچنين با ارائه آمار تفكيكي و درصد نقل هر يك از عناوين در هر يك از جلدهاي كافي روشن شد كه مرحوم كليني در ابواب فقهي غالبا از طريق «عدة من اصحابنا» نقل كردند، ولي در اصول كافي از طرق ديگر نيز نقل كردند. كه تفاوت ارزش اين طرق از ديدگاه كليني را نشان مي دهد.
در فصل سوم به مشايخ سهل بن زياد پرداختند، كه مجموع آنان ۱۲۷ عنوان است، سه عنوان مبهم و ما بقي صريح هستند. ولي با توجه به برخي نكات روايت ايشان از ۸ عنوان از اين عناوين مورد تأييد واقع نشد و استظهار شده است كه ايشان از اين عناوين نقل نكردند.
با ارائه برخي نكات مربوط به هر يك از اين عناوين و آمار نقل سهل از آنان، به نكات جالبي دست يافته است، از جمله اينكه بسياري از ميراث حديثي كه توسط سهل نقل شده است، يك نسخه از كتب حديثي محدثان قبلي است، و نقش سهل در اين ميراث نقل يك نسخه است.
در خاتمه پس از جمع بندي به عدم شذوذ ميراث حديثي سهل اشاره شده است، به همين دليل تعدادي از رواياتش از راويان ضعيف انتخاب شده است تا اين مطلب گوياتر باشد، و متون حديثي مشابه آن آورده شده است.

نتیجه جستجو برای « »