27
روان‌شناسی مثبت‌ نگر(نظریه‌ها ، پژوهش‌ها و کاربست‌ها)

شاخه انسانی‌نگر، تفرقه‌افکن و غیرلازم است.

روان‌شناسی انسانی‌نگر از شاخه مثبت‌نگر به سبب تمایل کوته‌نظرانه به جدایی از شاخه انسانی‌نگر انتقاد می‌کند، چرا که با اتخاذ این دیدگاه، حیطه‌های مهمی از پژوهش و روش تحقیق (کیفی) را نادیده می‌گیرد و همین موجب محدودیت در تعمیم بیشتر یافته‌هایش می‌شود. افزون بر این، روان‌شناسان انسانی‌نگر احساس می‌کنند روان‌شناسی مثبت‌نگر برای اثبات «علمی بودن» خود، روی پژوهش کمّی بیش از حد حساب باز کرده و به آن چسبیده است. این یک واقعیت تاریخی بسیار مهم است که دانشجویان هنگام پژوهش در روان‌شناسی مثبت‌نگر باید آن را در نظر داشته باشند. ما واقعاً باور داریم که برای فهم جایگاه خود در روان‌شناسی مثبت‌نگر باید بدانیم که از کجا آمده‌ایم.

آیا می‌توانیم شادکامی را بسنجیم؟

این یکی از بنیادی ترین پرسش‌ها برای روان‌شناسی مثبت‌نگر است. در واقع، دلیل اصلی اینکه در گذشته درباره موضوعات و مفاهیم روان‌شناسی مثبت‌نگر پژوهش نشده است، باور به گذرا بودن آنها و بسیار دشوار بودن (اگر نه ناممکن بودن) پژوهش و سنجش آنها بود. با ساخت و آزمودن ابزارهای سنجش علمی و روش‌های آزمایشی، دانشمندان/ روان‌شناسان مفاهیم فلسفی فضیلت و شادکامی را گرفتند و در معرض آزمون‌های دقیق علمی قرار دادند.

شما مکرراً خواهید خواند که روان‌شناسی مثبت‌نگر یک علم است، نه یک فن خودیار۱ که از روش علمی برای فهم افکار، احساسات و رفتارها استفاده می‌کند. هنگامی که روان‌شناسی راه خود را به تاریخ می‌گشود، کارورزانش خواهان اتخاذ همان دقت علمی علوم طبیعی مانند زیست‌شناسی و شیمی شدند. این علوم بر پایه آزمودن عینی و پارادایم معرفت‌شناختی اثبات‌گرا۲ استوارند. این معرفت‌شناسی از آزمایش، قیاس منطقی و تفکر عقلانی برای بررسی جهان استفاده می‌کند، بدین معنا که شناخت با مشاهده مستقیم و عینی به دست می‌آید. واقعیت‌ها و شناخت به قوانین و پیش‌بینی‌ها درباره ماهیت انسان می‌انجامند و می‌توانند روابط علی را تعیین کنند (علت و معلول).

1.. Self-help

2.. Positivist epistemological paradigm


روان‌شناسی مثبت‌ نگر(نظریه‌ها ، پژوهش‌ها و کاربست‌ها)
26

هستند. این دیدگاه نهایتاً زندگی را به عنوان یک فرایند می‌بیند که همه انسان‌ها برای رشد و به فعلیت رساندن توان‌هایشان یک تمایل ذاتی دارند. انسان‌نگر‌ها تا جایی پیش می‌روند که حتی ویژگی‌های معنوی خود، جهان و بهباشی را به شمار می‌آورند؛ حیطه‌ای که در جوامع علمی معاصر درباره آن مناقشه می‌شود.

از این رو، حتی در گذشته، روان‌شناسان از ضعف پژوهش در زمینه جنبه مثبت زندگی آگاه بودند. برخی روان‌شناسان مثبت‌نگر ادعا کرده‌اند که دلیل واقعی رشد نیافتن رشته انسانی‌نگر این بود که این رشته هیچ‌گاه یک پایه تجربی ارزشمند ایجاد نکرد. این نبود پایه نظری، به اشتغال خودشیفته گونه به خود و ارتقای خود به بهای رفاه اجتماعی انجامید (سلیگمن و چیک سِنت مِهایی، ۲۰۰۰).

زمان
استراحت آبراهام مزلو
آبراهام مزلو یکی از چندین روان‌شناس معروفی است
که تجسم جنبش انسانی‌نگر و اهداف آن بودند. مازلو یک روان‌شناس بسیار مشهور در
رشته‌های متعدد است و در واقع کسی است که اصطلاح «روان‌شناسی مثبت‌نگر» را وضع
کرد (مازلو: ۲۰۱: ۱۹۵۴).
مازلو در الگوی «سلسله مراتب نیازها»که غالباً با آن شناخته می‌شود، نیاز روان‌شناسی
را به تمرکز بر توانایی‌های انسان به‌جای ضعف‌ها آشکار کرد (بریجیز۱ و ورتز۲، ۲۰۰۹).
از این رو، او خواهان یک رویکرد مثبت‌تر به روان‌شناسی بود. در مجموع، خدمت عمده
وی به روان‌شناسی، نظریه‌هایش درباره انگیزش، نیازها، خودشکوفایی۳ و تجربه اوج بود.
علم روان‌شناسی در جنبه منفی، بسیار بیش‌تر از جنبه
مثبت موفق بوده است؛ چیزهای زیادی از کاستی‌ها، بیماری‌ها و خطاهای انسان را بر
ما آشکار کرده است، اما از پتانسیل‌ها، فضیلت‌ها، آرمان‌های دست‌یافتنی یا آخرین
حدّ روان‌شناختی انسان چیزهای اندکی برای ما گفته است.
(مازلو،
۲۰۱: ۱۹۵۴‌)

متأسفانه، روان‌شناسی مثبت‌نگر شروع خوبی با هم‌فکران انسانی‌نگر خود نداشت. در آغاز، با ادعای تفاوت بنیادی در پژوهش روش‌شناختی، تمایل آشکاری به جداسازی روان‌شناسی مثبت‌نگر از رشته انسانی‌نگر وجود داشت. روان‌شناسی مثبت‌نگر مطالعه علمی بهباشی است، از این رو از روش علمی برای آزمودن فرضیه‌ها بهره می‌گیرد. بر این باوریم که روان‌شناسی مثبت‌نگر می‌تواند چیزهای زیادی از جنبش انسانی‌نگر بیاموزد و به این یادگیری ادامه دهد و به نظر می‌رسد ضرورت جدا شدن از

1.. Bridges

2.. Wertz

3.. self-actualization

  • نام منبع :
    روان‌شناسی مثبت‌ نگر(نظریه‌ها ، پژوهش‌ها و کاربست‌ها)
    سایر پدیدآورندگان :
    کیت هفرن و ایلونا بونیول، ترجمه: محمد تقی تبیک و محسن زندی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1394
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 58017
صفحه از 392
پرینت  ارسال به