181
روان‌شناسی مثبت‌ نگر(نظریه‌ها ، پژوهش‌ها و کاربست‌ها)

رشد پس‌آسیبی در محیط‌های درمانی

تنها در همین اواخر بود که رشد پس‌آسیبی وارد محیط درمانی شد. اساساً از آنجا که هر کسی توان دست‌یابی به رشد پس‌آسیبی را ندارد، تحمیل دست‌یافتن به رشد پس‌آسیبی بر بازمانده یک آسیبِ تازه می‌تواند خطرناک باشد. تدِسکی و کلهون (۲۰۰۸)، چند گام را برای درمانگرانی پیشنهاد می‌کنند که با مراجعانی مواجه هستند که ممکن است در مسیر کشف برخی شکل‌های رشد پس‌آسیبی افتاده باشند. سرانجام، آنها گوشزد می‌کنند که درمانگر نباید رشد پس‌آسیبی را به‌عنوان نشانه‌ای از کار مداخله‌‌‌ای خودش تلقی کند. به‌هرحال، رشد پس‌آسیبی مهم‌ترین بخش و غایت همه‌چیز نیست، و تحمیل آن برای بهباشی مراجع ممکن است زیان‌بخش باشد.

نتیجه آنکه، وقتی فاجعه‌ای روی می‌دهد، سه پاسخ روان‌شناختی عمده به آسیب وجود دارد. انعطاف‌پذیری برای کارکردهای حفاظتی و واکنشی۱ مهم است. رشد پس‌آسیبی پدیده‌ای واقعی است که سودمندی‌های جسمانی و روان‌شناختی واقعی نیز دارد.

خِرَدمندی

یکی از سودمندی‌های گفته‌شده برای بازماندن از یک تجربه آسیبی، دستیابی به دانایی و خردمندی است (تدسکی و کلهون، ۱۹۹۵؛ هایت،۲ ۲۰۰۶). خردمندی چیست؟ چه چیزی نظر و داوری خردمندانه (یا عمل خردمندانه) را از نظر یا عمل نابخردانه متمایز می‌کند؟ آیا ما تنها زمانی که به سن پیری می‌رسیم به دانایی و خردمندی دست می‌یابیم؟ رویکرد توانمندی‌های ارزش‌های عملی،۳ خردمندی را این‌گونه تعریف می‌کند:

«توانایی برانداز کردن زندگی در چهارچوبی گسترده، به گونه‌ای که برای خود یا دیگران معنادار باشد. چشم‌انداز۴ داشتن، محصول دانایی و تجربه است، و این چیزی بیش از انباشت اطلاعات و داده‌ها است، و بلکه هماهنگ‌سازی و انسجام این اطلاعات و استفاده خودخواسته و آگاهانه در راستای افزایش بهباشی است. در یک بافت اجتماعی، چشم‌انداز داشتن به فرد اجازه می‌دهد به دیگران گوش کند، آنچه ر اکه می‌گویند ارزیابی کند، و سپس پند و اندرزی مناسب و خردمندانه بدهد. راهنمایی‌ها و دستورالعمل‌هایی که نوعی بازی هستند که تنها آدمی را به دور خود می‌چرخانند، خردمندی نیستند، و تنها جاده‌هایی که به به‌زیستی منتهی می‌شوند، خردمندانه هستند (پیترسن و سلیگمن، ۲۰۰۴) ».

1.. protective and reactive functions

2.. Haidt

3.. The VIA strengths approach

4.. Perspective


روان‌شناسی مثبت‌ نگر(نظریه‌ها ، پژوهش‌ها و کاربست‌ها)
180

تبین دلیلی برای این پرسش است که چرا مردم پس از بحران ممکن است آسیب‌پذیرتر، و نه انعطاف‌پذیرتر، شوند (جوزف و لینلی، ۲۰۰۸). از این‌رو، افراد با جذب و درون‌سازی آسیب در فرایندهای شناختی‌شان، به خط ‌پایه احساس آسیب‌پذیرتر بودن نسبت به آسیب‌های آینده بازمی‌گردند. افراد می‌توانند برون‌سازی و درون‌سازی را با تمایز نهادن میان اجزای ساختارِ خود تجربه کنند؛ یعنی فهم اینکه شخص به این یا به آن محدود نیست.

الگوی تبدیلی (تدسکی و کلهون، ۱۹۹۵) کامل‌ترین و گسترده‌ترین الگوی مورد استفاده درباره رشد است. پیش‌فرض این الگو آن است که رشد پس‌آسیبی نتیجه نشخوار ذهنی (یا پردازش شناختی) بیش‌از حد،۱ در پی رخدادی تکان‌دهنده است (تدسکی و کلهون، ۲۰۰۳). پس از رخداد تکان‌دهنده، شخص گرفتار چالش‌هایی می‌شود (برای نمونه،‌ مدیریت درماندگی هیجانی). در این هنگام، شخص باید نشخوارهای ذهنی افراطی‌اش در سه مرحله مدیریت کند. نخست، شخص افکار غیر ارادی و مزاحم را تجربه می‌کند؛ و به تدریج، افراد می‌آموزند که این افکار غیر ارادی را مدیریت کنند، تا وارد آن چیزی شوند که «نشخوار ذهنی آگاهانه»۲ نامیده می‌شود. در تمام مدتی که با این افکار دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند، آنها در تلاش برای کاستن از درماندگی هیجانی به خودافشایی دست می‌زنند. با انجام این کارها، آنها شروع به رهاشدن از اهداف پیشین می‌کنند،‌ که به تغییر طرحواره‌ها و تحول روایت۳ می‌انجامد. همین‌که این فرایندها کامل شد، افراد قادر می‌شوند به رشد پس‌آسیبی، و نیز خِرَدمندی یا «آمادگی»۴ دست یابند. مهم آنکه، این الگوی می‌پذیرد که درماندگی می‌تواند دوشادوش و همزمان با رشد پس‌آسیبی وجود داشته باشد (تدسکی و کلهون، ۲۰۰۸).

در این‌باره بیاندیشید که... آیا شما شخصاً رشد پس آسیبی را تجربه کرده‌اید؟
افراد نزدیک به شما چه؟ آیا دیده‌اید که رشد پس‌آسیبی تبدیل به یک الگو شده
باشد؟ چه سازوکارهایی در میان بود که باعث شد شما این رشد را تجربه کنید؟ با
کدام الگو پیوند دارید؟

1.. excessive rumination

2.. deliberate rumination

3.. narrative development

4.. preparedness

  • نام منبع :
    روان‌شناسی مثبت‌ نگر(نظریه‌ها ، پژوهش‌ها و کاربست‌ها)
    سایر پدیدآورندگان :
    کیت هفرن و ایلونا بونیول، ترجمه: محمد تقی تبیک و محسن زندی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1394
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 57797
صفحه از 392
پرینت  ارسال به