برخی ظالمان را مجرم خوانده است.^۱ اين بدان معناست که حضرت موسی علیه السلام افزون بر موضع‌گيریِ عملی در برابر ظالم، در سخن و شعار نيز به‌هيچ‌روی در کنار ظالم قرار نمی‏گيرد و اين را عهدی هميشگی و لازم‌الاجرا برای خود می‏شمرد. در روايات نيز فرمان‏های صريحی داريم که از کمک و ياری دادن به ظالمان منع کرده و ما را از عاقبت سوء اين همياری می‏ترساند و کيفر آن را خشم و سخط الهی می‌داند. امام صادق علیه السلام در همين زمینه می‏فرمايد: «من أعان ظالما علی مظلوم لم يزل الله عز وجل عليه ساخطا حتی ينزع عن معونته؛^۲ هر كه ستمگری را در برابر ستمديده‏ای ياری رساند، پيوسته خداوند عزّ و جلّ بر او خشمگين باشد، تا آنگاه كه از كمك به ستمگر دست بردارد».

اين حديث به‌روشنی کيفر سنگین سخط و غضب الهی را برای همياران ظالم بيان می‏دارد. گمان نرود که اين همياری حتماً بايد بزرگ و گسترده باشد يا هنگام ناچاری و نيازهای اقتصادی و اجتماعی روا و مجاز است. حديث ديگری از امام صادق علیه السلام ناظر به همين مسئله است. گويی کسی به دليل فشار مالی، به همکاری با ستمگران نیاز داشته است و ازاين‌رو خواستار روشن شدن حکم همکاری با ظالم بوده است. متن حديث، خود گوياست:

الإمام الصادق علیه السلام ـ في قوله تعالی: (ولا تركنوا إلی الذين ظلموا) ـ : هو الرجل يأتي السلطان فيحب بقاءه إلی أن يدخل يده إلی كيسه فيعطيه؛^۳

ظالمانه‏ای پديد می‏آيد و يک سوی رابطه به ديگری ستم می‏کند. در کنار اين رابطه، روابط چندسويه ديگری پديد می‏آيد که نقش‌آفرينی در آن به عهده ماست. ما می‏توانيم از ظالم جانبداری کنيم و به دليل خويشاوندی، دوستی، حزب‏گرايی، تعصب نژادی و زبانی و ده‌ها دستاويز و بهانه واهی ديگر، به ظالم کمک کنيم؛ و می‏توانيم به مثابه تماشاگر، فقط شاهد آنچه می‏گذرد باشيم و به پندار خود، نقش خنثی بازی ‏کنيم و هيچ‌يک از دو کفه را سنگين نکنيم. گزينه سوم، جانبداری از مظلوم است. آيات و روايات، به‌شدت از کمک به ظالم نهی کرده است. بنا به حکايت و گزارش قرآن، حضرت موسی علیه السلام در دعوای ميان دو تن از هم‌وطنانش، ساکت ننشست و به نفع مظلوم و عليه ظالم، به صحنه کارزار درآمد و با آنکه حکومت آن روزگار از آن فرد ظالم پشتيبانی می‏کرد، حضرت موسی علیه السلام نهراسيد و به‌شدت در برابر او ايستاد و به او ضربه زد. ضربه موسی چنان کاری و محکم بود که به مرگ ظالم منجر شد؛ اما او توانست بگريزد و چون خداوند از دست فرعونيان نجاتش داد و موسی علیه السلام متوجه شد که لازم بوده بیشتر احتياط کند تا خود را به دردسر و گرفتاری دچار نکند، از خداوند طلب آمرزش کرد و چون خداوند او را آمرزيد، با خداوند عهدی بست که شاهد مثال ماست. موسی علیه السلام به خداوند عرض کرد: (رَبِّ بِمَا أنْعَمْتَ عَلَی فَلَنْ أکونَ ظَهِيرًا لِّلْمُجْرِمِينَ)^۱«ای خداوند، به خاطر نعمت‌بخشی‏ات به من، هيچ‏گاه پشتيبان مجرمان نخواهم بود».

آيه، سخن موسی را به‌صراحت نقل می‌کند و بدون هيچ اشاره‏ای از آن می‏گذرد که به معنای تأييد اين سخن است. از سوی ديگر می‏دانيم که ظلم و ستم، يکی از بزرگ‌ترين جرم‏هاست و قرآن کريم در چند آيه،