در این روایت، به مفاد میثاق (توحید و نبوّت) اشاره شده است. اخذ پیمان بر چیزی، فرع بر شناخت آن است. پس به دلالت التزامی، معرفت به خداوند و پیامبران او، در آن عالم وجود داشته که از مردم نسبت به پذیرش و اقرار به آن پیمان گرفته شده است.

در روایتی نقل شده است که جابر از امام باقر علیه السلام درباره وجه تسمیه حضرت علی علیه السلام به «امیرالمؤمنین» سؤال کرد و حضرت فرمود:

اﷲ سَمَّاهُ وَ هَکَذَا أَنْزَلَ فِی کِتَابِهِ: (وَ إِذْ أَخَذَ رَبُّکَ مِنْ بَنِی آدَمَ مِنْ ظُهُورِهِمْ ذُرِّيَّتَهُمْ وَ أَشْهَدَهُمْ عَلى‏ أَنْفُسِهِمْ أَ لَسْتُ بِرَبِّکُمْ) وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولِی وَ أَنَّ عَلِيّاً أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ.^۱

خداوند اين لقب را به او داده و در کتابش چنين فرموده است: (چون پروردگارت از پسران آدم، از پشت‌هايشان، نژادشان را بر گرفت و آن‌ها را بر خودشان گواه گرفت که مگر نه اين است که من پروردگار شما هستم) و محمّد فرستاده من و على امير مؤمنان است؟!

در این روایت نیز به مفاد عهد و پیمان، به صورت تفصیلی اشاره شده است که علاوه بر توحید، نبوّت و امامت هم در آن گنجانده شده است. به همین جهت، در روایات بر نقش امام تأکید فراوان شده و از بندگان درخواست شده است تا نسبت به امامان، شناخت و محبّت داشته باشند. در جوامع روایی، به اوصاف و جایگاه انبیا و امامان اشاره شده است، مثل این‌که آن‌ها خلیفه خداوند هستند، امام اهل زمین هستند، آن‌ها شاهد بر خلق‌اند و... .^۲ می‏توان روایت امام رضا علیه السلام را نیز شاهد بر این امر دانست که فرمود:

مَنْ سَرَّهُ أَنْ ینْظُرَ إِلَى اﷲ بِغَیرِ حِجَابٍ وَ ینْظُرَ اﷲ إِلَیهِ بِغَیرِ حِجَابٍ فَلْیتَوَلَّ آلَ مُحَمَّدٍ وَ لْیتَبَرَّأْ مِنْ عَدُوِّهِم.‏^۳

شناخت پیدا کرده، تنها وجود خداوند را درک نکرده است؛ بلکه صفات وی را نیز در یافته است؛ ولی در دنیا از همه آن‌ها غافل و بی‌خبر است. انبیا با یادآوری صفات الهی، تذکّر به این معرفت فطری را ایجاد می‏کنند.

در هنگام میثاق، علاوه بر توحید، بر برخی دیگر از اصول اعتقادی نیز عهد و پیمان گرفته شده و سعادت انسان، در گرو یادآوری همه این اصول است. انسان همان‌گونه که اصل وجود چنین عهدی را فراموش کرده، جزئیات عهد را نیز فراموش کرده است. یادآوری این جزئیات، خود مهم‌ترین عامل و گام اوّلیه برای رساندن بندگان به سعادت است. در برخی از متون روایی، تصریح شده است که علاوه بر اصل خداشناسی، از انسان‏ها نسبت به نبوّت و امامت هم پیمان گرفته شده است؛ هرچند که برخی از آن‌ها از اقرار به نبوّت و امامت تخلّف ورزیدند. پس یکی از ارکان معرفت فطری، مبحث نبوّت و امامت است. انبیا و ائمّه علیهم السلام با تذکّر به این دو اصل و تبیین خصوصیات نبی و امام و جایگاه آن‌ها، در واقع، به معرفت فطری در مورد این دو اصل اشاره دارند.

روایاتی همچون روایت حبیب سجستانی را می‏توان شاهدی بر نقش وحی در یادآوری جزئیات عهد شمرد. او نقل می‏کند که از امام باقر علیه السلام چنین شنیده است که حضرت فرمود:

إِنَّ اﷲ عَزَّ وَ جَلَّ، لَمَّا أَخْرَجَ ذُرِّیةَ آدَمَ علیه السلام مِنْ ظَهْرِهِ لِیأْخُذَ عَلَیهِمُ الْمِیثَاقَ بِالرُّبُوبِیةِ لَهُ وَ بِالنُّبُوَّةِ لِکُلِّ نَبِی، فَکَانَ أَوَّلَ مَنْ أَخَذَ لَهُ عَلَیهِمُ الْمِیثَاقَ بِنُبُوَّتِهِ، مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله.^۱

وقتی خداوند ذرّیه حضرت آدم علیه السلام را از پشت وی خارج نمود تا نسبت به ربوبیت خود و نبوّت هر پیامبری میثاق و پیمان بگیرد، اوّلین پیامبری که بر نبوّت وی عهد و پیمان گرفته شد، محمّد بن عبد الله صلی الله علیه و آله بود.