خوانده‏اند، و آنان فقط از پیشوایان خود تقليد مى‏کنند، با این‌که تقليد پيشوايان بر آنان حرام شده بود.

آن حضرت سپس به تفسیر آیه (فَوَيْلٌ لِلَّذينَ يَکْتُبُونَ الْکِتابَ بِأَيْديهِمْ ثُمَّ يَقُولُونَ هذا مِنْ عِنْدِ اﷲ لِيَشْتَرُوا بِهِ ثَمَناً قَليلاً فَوَيْلٌ لَهُمْ مِمَّا کَتَبَتْ أَيْديهِمْ وَ وَيْلٌ لَهُمْ مِمَّا يَکْسِبُونَ)^۱ پرداخته، می‌فرماید:

اينان قوم يهود بودند، سرِ خود، صفتى را نوشتند که پنداشته بودند مربوط به محمّد [صلی الله علیه و آله] است، در حالى که آن خلاف ويژگی‌هاى آن حضرت بود، و به مردم مستضعف خود گفتند: «اين خصوصيّت پيغمبر آخرالزّمان است: او فردى قد بلند، تنومند با شکمى بزرگ، گردن ستبر، ريش قرمز (يا: دارای سفيدى در موى سر) است» ـ در حالى که آن حضرت خلاف آن‌ها بود  و اين‌که: «او پانصد سال پس از اين زمان خواهد آمد». و از گفتن اين بافته‏ها تنها قصد ابقاى رياست خود بر آن ضعفا و تداوم نفوذ بر آنان را داشتند، و نفس خود را از زحمت خدمت رسول خدا صلی الله علیه و آله و خدمت على [علیه السلام] و أهل‌بيت علیهم السلام و خاصّان او باز مى‏داشتند. پس خداوند عزّ و جلّ فرموده: ﴿پس واى بر آنان از آنچه با دست خويش نوشتند و واى بر آنان از آنچه به دست مى‏آورند﴾. يعنى واى بر آنان از ذکر اين صفات تحريف‏شده مخالف با صفت محمّد صلی الله علیه و آله و على علیه السلام. شدّت عذاب در بدترين مکان‌هاى جهنّم براى ايشان باد. ﴿و واى بر آنان﴾ همان شدّت عذاب براى بار دوم اضافه به مرتبه نخست است. ﴿از آن اموالى که اخذ مى‏کنند﴾ وقتى عوام خود را بر کفر به محمّد رسول خدا صلی الله علیه و آله و انکار وصىّ و برادر او علىّ بن ابى طالب علیه السلام ولىّ خدا، ثابت داشتند.

سپس آن حضرت فرمود: مردى به امام صادق علیه السلام عرض کرد: «اگر اين مردم يهودى از تورات فقط همان را مى‏دانند که از علماى خود مى‏شنوند،

ثانیاً، این آیات، تقلید کسانی نکوهش و نقد می‌کند که حتّی پس از آشکار شدن حق و روشن شدن بطلان تقلید، همچنان پای‌بند آن باشند. می‏توان آیه زیر را نیز شاهد بر این مطالب دانست:

(قالَ أَوَ لَوْ جِئْتُکُمْ بِأَهْدى‏ مِمَّا وَجَدْتُمْ عَلَيْهِ آباءَکُمْ قالُوا إِنَّا بِما أُرْسِلْتُمْ بِهِ کافِرُون).^۱

[پیامبرشان در پاسخ] گفت: «آیا [راه پدرانتان را می‌پویید] حتّی اگر برای شما آیینی آورده باشم که از آنچه پدرانتان را بر آن یافته‌اید، هدایت‌کننده‌تر باشد؟!». گفتند: «ما به آنچه شما برای ابلاغ آن فرستاده شده‌اید، کافریم».

این آیه بر این دلالت دارد که برخی، حتّی پس از آشکار شدن حق، نیز بر تقلید خود پای می‌فشارند.^۲

می‌توان روایت نقل شده از امام حسن عسکرى علیه السلام را نیز شاهدی بر عدم این تفصیل دانست. ایشان درباره آيه (وَ مِنْهُمْ أُمِّيُّونَ لا يَعْلَمُونَ الْکِتابَ إِلا أَمانِيَّ وَ إِنْ هُمْ إِلا يَظُنُّونَ)^۳ فرمود:

امّى، منسوب به مادر خویش است؛ يعنى همان‌طور که از شکم مادرش خارج شده، نه خواندن می‌داند و نه نوشتن. از کتاب نمى‏دانند، مراد کتابى است که از آسمان نازل شده نه کتاب دروغين، ولى بين آن دو را تمیز نمى‏دهند. (مگر آرزوهاى بيهوده)، يعنى جز همان که برايشان خوانده مى‏شود و گفته می‌شود: (اين، کتاب و کلام خدا است) و اگر خلاف آن خوانده شود، هيچ تشخيص نمى‏دهند. (و تنها گمان‌هایی در سر می‌پرورانند). يعنى تنها مطالبى که رؤسايشان بر گوششان از تکذيب محمّد صلی الله علیه و آله در نبوّت او و امامت على علیه السلام سرور عترت او