231
روش‌شناسی استنباط در علم کلام

قَائِمُ هَذِهِ الْأُمَّةِ هُوَ التَّاسِعُ مِنْ وُلْدِی وَ هُوَ صَاحِبُ الْغَيْبَةِ وَ هُوَ الَّذِی يُقْسَمُ مِيرَاثُهُ وَ هُوَ حَیّ.۱

قائم این امّت، نهمین فرد از نسل من است که از دیده‌ها پنهان خواهد شد. او کسی است که میراثش تقسیم می‌شود، در حالی که زنده است.

و نیز روایتی از عبد اﷲ بن عمر که سخن امام حسین علیه السلام را گزارش می‌کند و می‌گوید همین سخن را از رسول خدا‌ صلی الله علیه و آله نیز شنیده است:

عَبْدِاﷲ بْنِ عُمَرَ قَالَ سَمِعْتُ الْحُسَيْنَ بْنَ عَلِيٍّ [علیهما السلام] يَقُولُ: «لَوْ لَمْ يَبْقَ مِنَ الدُّنْيَا إِلَّا يَوْمٌ وَاحِدٌ لَطَوَّلَ اﷲ عَزَّ وَ جَلَّ ذَلِکَ الْيَوْمَ حَتَّى يَخْرُجَ رَجُلٌ مِنْ وُلْدِی فَيَمْلَأَهَا عَدْلًا وَ قِسْطاً کَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً». کَذَلِکَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه و آله يَقُول‏.۲

عبد اﷲ بن عمر گوید: از حسین بن علی [علیهما السلام] شنیدم که می‌گوید: «اگر از دنیا فقط یک روز باقی مانده باشد، خداوند آن روز را چندان طولانی می‌کند تا مردی از فرزندان من خروج کند و زمین را همان‌گونه که سرشار از ظلم و ستم شده، آکنده از عدل و داد نماید». مشابه این مطلب را از رسول خدا صلی الله علیه و آله نیز شنیدم.

اعتقادورزی به عقیده مهدویت آن گونه که از این‌گونه نصوص به دست می‌آید، منوط به این است که برخی از شبهات مخالفان در این باره پاسخ داده شود و حجّت آن‌ها ساقط شود. یکی از اشکالات مخالفان این است که اگر این نصوص از معصومین علیهم السلام صادر شده است و واقعاً آموزه مهدویت اصالت دارد، پس چرا این همه اختلاف آشکار در این آموزه رخ داده و ردّ و انکارهای فراوان صورت گرفته است؟

متکلّمانی همچون شیخ مفید، در مقام دفاع می‏گویند:

1.. صدوق، کمال الدين: ج‏۱ ص۳۱۷.

2.. صدوق، کمال الدين: ج۱ ص۳۱۸.


روش‌شناسی استنباط در علم کلام
230

یا تعمیم امامت در نسل آن‌ها نمی‏شود و الا باید تمام فرزندان امیرالمؤمنین علیه السلام مستحقّ امامت باشند و مختص به امام حسن و امام حسین علیهما السلامنباشد؛ چون بقیه فرزندان امام علی علیه السلام نیز در این امر مشترک‌اند که پدرشان مستحقّ امامت بود و سایر بستگان پیامبر چنین استحقاقی را نداشتند. پس طبق دلیل مخالفان، نباید امامت در حسنین علیهما السلاممنحصر باشد؛ در حالی که خود، چنین امری را نمی‏پذیرند.۱ با ردّ قول مخالف و دلیل آن، از مفاد نص دفاع شده و می‏توان مضمون آن را پذیرفت.

۲ ـ ۴ ـ ۴. غیبت امام زمان علیه السلام

از جمله آموزه‏های شیعی مستفاد از نقل، وجود امام زمان علیه السلام است. شیعه معتقد است که طبق نصوص و منابع معتبر، امام دوازدهم از نظرها غایب شده و در زمانی که مصلحت اقتضا کند، ظهور خواهد کرد. مستند آن‌ها نیز چند‏گونه روایت است. برای نمونه، این روایت که ابو بصیر از امام صادق علیه السلام نقل می‌کند:

فَقُلْتُ لَهُ: «يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ! وَ مَنِ الْقَائِمُ مِنْکُمْ أَهْلَ الْبَيْتِ؟». فَقَالَ: «يَا ابَا بَصِيرٍ! هُوَ الْخَامِسُ مِنْ وُلْدِ ابْنِی مُوسَى. ذَلِکَ ابْنُ سَيِّدَةِ الْإِمَاءِ يَغِيبُ غَيْبَةً يَرْتَابُ فِيهَا الْمُبْطِلُون‏».۲

به امام صادق علیه السلام گفتم: «ای پسر رسول خدا! قائم آل محمّد کیست؟». فرمود: «ای ابو بصیر! او پنجمین فرد از فرزندانِ پسرم موسی[علیه السلام] است. او فرزندِ سرور کنیزان است و غیبتی خواهد داشت که اهل گزاف در آن دوره، به تردید خواهند افتاد».

و روایتی که از امام سجّاد علیه السلام نقل شده است:

1.. شيخ مفيد، المسائل الجارودية: ص۲۹ ـ ۳۰.

2.. مجلسی، بحار الأنوار: ج‏۵۱ ص۱۴۶؛ حرّ عاملی، إثبات الهداة: ج‏۵ ص۸۸ .

  • نام منبع :
    روش‌شناسی استنباط در علم کلام
    سایر پدیدآورندگان :
    مهدی نصرتیان اهور
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 26626
صفحه از 435
پرینت  ارسال به