(وَمَا مَنَعَ النَّاسَ أَن يُؤْمِنُواْ إِذْ جَاءهُمُ الْهُدَی إِلَّا أَن قَالُواْ أَبَعَثَ اللّهُ بَشَراً رَّسُولاً.۱
و [چیزی] مردم را از ایمان آوردن باز نداشت، آن گاه که هدایت برایشان آمد، جز این که گفتند: «آیا خداوند بشری را بعنوان رسول فرستاده است؟!»).
از آیات پنجم و ششم سوره تغابن که در مقام تهدید کفّار و مشرکان عصر پیامبر است۲ نیز برداشت میشود که کفّار در طول تاریخ، غیر منطقی بودن هدایتپذیری از بشری همانند خودشان را بهانه کفر خویش قرار میدادند:
(أَلَمْ يَأْتِكُمْ نَبَأُ الَّذِينَ كَفَرُوا مِن قَبْلُ فَذَاقُوا وَبَالَ أَمْرِهِمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ ذَلِكَ بِأَنَّهُ كَانَت تَّأْتِيهِمْ رُسُلُهُم بِالْبَيِّنَاتِ فَقَالُوا أَبَشَرٌ يَهْدُونَنَا فَكَفَرُوا وَتَوَلَّوا وَّاسْتَغْنَى اللَّهُ وَاللَّهُ غَنِيٌّ حَمِيدٌ.۳
آیا خبر کسانی که پیش از این کفر ورزیدند، و فرجام بدِ کارشان را چشیدند و عذاب پُردردی خواهند داشت، به شما نرسیده است؟ این [بدفرجامی] از آن روی بود که پیامبرانشان دلایل آشکار بر ایشان میآوردند، ولی آنان میگفتند: «آیا بشری ما را هدایت میکند؟». پس کافر شدند و روی گردانیدند و خدا بینیازی نمود، و خدا غنی و شایسته ستایش است).
در این آیات، دلیل عذاب بنیانکن دنیوی و کیفر اُخروی اقوام گذشته را این میداند که آنان به پیامبرانی که با دلایل روشن به سراغشان میآمدند، گفتند: «آیا بشرهایی مثل ما میخواهند ما را هدایت کنند؟! از این رو کافر شدند و روی برگرداندند».۴
افزون بر آن، قرآن از بهانههای واهی مخالفان دیگر انبیا همچون: بشر بودن و