59
روش‌های توان‌افزایی در سختی‌ها

برخورداری از اوصاف بشری مانند خوردن و آشامیدن هود علیه السلام و صالح علیه السلام،۱ مستضعف بودن پیروان نوح علیه السلام۲ و از تقاضاهای نابخردانه آنان چون دیدن خداوند از سوی قوم بنی اسرائیل۳ و درخواست نزول فرشتگان از طرف قوم عاد و ثمود۴ و... نیز گزارش می‌دهد که هر کدام برای تسلیت و دلداری پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله تأثیر به سزایی دارد.

هفت. دریافت وحی

دشوارترین نوع وحی، از اقسام سه‌گانه وحی رسالی،۵ وحی مستقیم است؛ یعنی هنگامی که پیامبر صلی الله علیه و اله می‌خواهد با همه وجود خویش و بی‌هیچ واسطه‌ای با مبدأ هستی ارتباط برقرار کند. گرچه واقعیت این امر در وهم ما نمی‌گنجد، امّا تصوّر و تصدیق گران‌بار بودن و سنگینی آن بعد از تعبیر «قول ثقیل»۶ در قرآن کریم و دلالت روایات فراوان از شیعه و سنّی بر ایجاد حالتی شبیه بی‌هوشی برای پیامبر صلی الله علیه و اله هنگام دریافت وحی،۷ نمی‌تواند مسئله مشکلی باشد.

حال برای آسان‌تر شدن این دشواری و افزایش توان و تحمّل پیامبر صلی الله علیه و اله برای دریافت وحی، در کنار دیگر روش‌های توان‌افزایی، از روش توجّه به فراگیر بودن

1.. (وَ قَالَ ٱلْمَلَأُ مِن قَوْمِهِ ٱلَّذِينَ كَفَرُوا وَ كَذَّبُوا بِلِقَاءِ ٱلْأَخِرَةِ وَ أَتْرَفْنَاهُمْ فِى ٱلْحَيَوٰةِ ٱلدُّنْيَا مَا هَـٰذَا إِلَّا بَشَرٌ مِّثْلُكُمْ يَأْكُلُ مِمَّا تَأْكُلُونَ مِنْهُ وَ يَشْرَبُ مِمَّا تَشْرَبُونَ) (سورۀ مؤمنون، آیۀ ۳۳). نیز، ر.ک: سورۀ ابراهیم، آیۀ ۱۰؛ سورۀ شعرا، آیۀ ۱۵۴).

2.. (فَقَالَ ٱلْمَلَأُ ٱلَّذِينَ كَفَرُوا مِن قَوْمِهِ مَا نَرَاكَ إِلَّا بَشَرًا مِّثْلَنَا وَ مَا نَرَاكَ ٱتَّبَعَكَ إِلَّا ٱلَّذِينَ هُمْ أَرَاذِلُنَا بَادِىَ ٱلرَّأْىِ وَ مَا نَرَىٰ لَكُمْ عَلَيْنَا مِن فَضْلٍ بَلْ نَظُنُّكُمْ كَاذِبِينَ) (سورۀ هود، آیۀ ۲۷).

3.. (وَ إِذْ قُلْتُمْ يَامُوسَىٰ لَن نُّؤْمِنَ لَكَ حَتَّىٰ نَرَى ٱللَّهَ جَهْرَةً فَأَخَذَتْكُمُ ٱلصَّاعِقَةُ وَ أَنتُمْ تَنظُرُونَ) (سورۀ بقره، آیۀ ۵۵).

4.. (إِذْ جَاءَتْهُمُ ٱلرُّسُلُ مِنْ بَيْنِ أَيْدِيهِمْ وَمِنْ خَلْفِهِمْ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا ٱللَّهَ قَالُوا لَوْ شَاءَ رَبُّنَا لَأَنزَلَ مَلَائِكَةً فَإِنَّا بِمَا أُرْسِلْتُم بِهِ‏كَافِرُونَ) (سورۀ فصلت، آیۀ ۱۴).

5.. مطابق آیۀ (وَ مَا كَانَ لِبَشَرٍ أَن يُكَلِّمَهُ ٱللَّهُ إِلَّا وَحْيًا أَوْ مِن وَرَاىءِ حِجَابٍ أَوْ يُرْسِلَ رَسُولاً فَيُوحِىَ بِإِذْنِهِ مَا يَشَاءُ إِنَّهُ عَلِىٌّ حَكِيمٌ) (سورۀ شورا، آیۀ ۵۱)، وحی رسالی، سه گونه است: الف. وحی مستقیم. القای مستقیم و بدون واسطه وحی بر قلب پیامبر صلی الله علیه و اله ب. خلق صوت. رسیدن وحی به گوش پیامبر صلی الله علیه و اله به گونه‌ای که کسی جز او نشنود؛ ج. القای وحی به وسیلۀ فرشتۀ وحی. جبرئیل پیام الهی را بر روان پاک پیغمبر اکرم صلی الله علیه و اله فرود می‌آورد (ر. ک: تاریخ قرآن، ص۱۲. نیز، ر.ک: التمهید فی علوم القرآن، ج۱، ص۶۶).

6.. (إِنَّا سَنُلْقِى عَلَيْكَ قَوْلاً ثَقِيلاً؛ «در حقیقت ما به زودی بر تو گفتاری گران‌بار القا می‌کنیم) (سورۀ مزمل، آیۀ ۵).

7.. ترجمۀ مجمع البيان، ج‏۱۰، ص۵۷۰.


روش‌های توان‌افزایی در سختی‌ها
58

(وَمَا مَنَعَ النَّاسَ أَن يُؤْمِنُواْ إِذْ جَاءهُمُ الْهُدَی إِلَّا أَن قَالُواْ أَبَعَثَ اللّهُ بَشَراً رَّسُولاً.۱

و [چیزی‏] مردم را از ایمان آوردن باز نداشت، آن گاه که هدایت برایشان آمد، جز این که گفتند: «آیا خداوند بشری را بعنوان رسول فرستاده است؟!»).

از آیات پنجم و ششم سوره تغابن که در مقام تهدید کفّار و مشرکان عصر پیامبر است۲ نیز برداشت می‌شود که کفّار در طول تاریخ، غیر منطقی بودن هدایت‌پذیری از بشری همانند خودشان را بهانه کفر خویش قرار می‌دادند:

(أَلَمْ يَأْتِكُمْ نَبَأُ الَّذِينَ كَفَرُوا مِن قَبْلُ فَذَاقُوا وَبَالَ أَمْرِهِمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ ذَلِكَ بِأَنَّهُ كَانَت تَّأْتِيهِمْ رُسُلُهُم بِالْبَيِّنَاتِ فَقَالُوا أَبَشَرٌ يَهْدُونَنَا فَكَفَرُوا وَتَوَلَّوا وَّاسْتَغْنَى اللَّهُ وَاللَّهُ غَنِيٌّ حَمِيدٌ.۳

آیا خبر کسانی که پیش از این کفر ورزیدند، و فرجام بدِ کارشان را چشیدند و عذاب پُردردی خواهند داشت، به شما نرسیده است؟ این [بدفرجامی‏] از آن روی بود که پیامبرانشان دلایل آشکار بر ایشان می‏آوردند، ولی آنان می‌گفتند: «آیا بشری ما را هدایت می‏کند؟». پس کافر شدند و روی گردانیدند و خدا بی‏نیازی نمود، و خدا غنی و شایسته ستایش است).

در این آیات، دلیل عذاب بنیان‌کن دنیوی و کیفر اُخروی اقوام گذشته را این می‌داند که آنان به پیامبرانی که با دلایل روشن به سراغشان می‌آمدند، گفتند: «آیا بشرهایی مثل ما می‌خواهند ما را هدایت کنند؟! از این رو کافر شدند و روی برگرداندند».۴

افزون بر آن، قرآن از بهانه‌های واهی مخالفان دیگر انبیا همچون: بشر بودن و

1.. سورۀ اسراء، آیۀ ۹۴.

2.. ترجمۀ جوامع الجامع، ج‏۶، ص۳۳۷؛ التحریر و التنویر، ج‏۲۸، ص۲۴۰؛ الکشّاف، ج‏۴، ص۵۴۷.

3.. سورۀ تغابن، آیۀ ۵ و ۶.

4.. «ذلک» اشاره به علّت عذاب یادشده دارد و استفهام در «أبشر یهدوننا»، استفهام انکاری است که از روی کبر و غرور سؤال شده است (ترجمۀ تفسیر المیزان، ج‏۱۹، ص۴۹۹).

  • نام منبع :
    روش‌های توان‌افزایی در سختی‌ها
    سایر پدیدآورندگان :
    محسن عطاءالله
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 25686
صفحه از 368
پرینت  ارسال به