می‌پردازد و آنان را در مدّت‌زمان اندکی برای پیکار با دشمنان و دفاع از کیان اسلام، آماده می‌سازد:

(وَ لا تَهِنُوا وَلا تَحْزَنُوا وَأَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنينَ.^۱

و سست نشوید و غمگین نگردید! و شما برترید اگر ایمان داشته باشید!).

اعلام برتر بودن مجاهدان در آیه یادشده، مشروط به ایمان شده است. یعنی هر چند دشمنان در ظاهر به برتری مادی و نظامی رسیدند، امّا شما نباید از این امر، احساس ضعف و سستی کنید؛ زیرا برتریِ حقیقی شما در گروِ ایمان شماست و ایمان، امری است که با علوّ مؤمن، همراه است، و به هیچ وجه ممکن نیست که شخص با حفظ ایمان خود، زیر دست کفّار واقع شود؛ چون ایمان، ملازم با تقوا و صبر است، و ملاک پیروزی هم در همین دو امر است.^۲ پس هر چه ایمان قوی‌تری داشته باشید، به جایگاه و مقام واقعی خود نزدیک‌تر می‌شوید.

جلب نظر مؤمنان به برتری آنان نسبت به کافران در سوره مبارک «محمّد» نیز بیان شده است. در اواخر این سوره، آن جا که سخن از امتحان مجاهدان و صبرپیشگان و عدم تواناییِ کافران برای ضرر رساندن به دین خدا، به میان آمده است، از مؤمنان خواسته شده که از خدا و فرستاده او اطاعت کنند. مطابق با سیاق آیات و بر اساس غرض نهایی سوره ـ که ترغیب مسلمانان برای جهاد و پیکار با دشمنان است ـ، ^۳ مراد از اطاعت در این آیه، اطاعت در امر جهاد است؛^۴ امّا از آن جا که برخی از افراد سست‌ایمان به خاطر ترس از جهاد، میل به صلح با کافران داشتند، در ادامه، پس از نهی از سستی، لزوم پرهیز از پیشنهاد صلح از جانب مسلمانان مطرح شده و سپس برای تقویت بیشتر این روحیه، ابتدا برتریِ مسلمانان و بعد هم همراهی خدا با ایشان و تضمین پاداش آنها یادآوری شده است:^۵

با این حساب، آنچه حقیقتاً و به صورت پایدار به انسان روحیه می‌بخشد، فقط برتریِ معنوی است؛ برتری‌ای که جز از راه عبودیت و بندگی به دست نمی‌آید. کسی که بخواهد برتری کسب کند باید با برترین و بالاترین، ارتباط بر قرار کند. بنده صالح بر اثر عبودیت و ارتباطی که با پروردگار خویش دارد، مظهر و جلوه‌ای از اعتلای الهی می‌گردد. به بیان دیگر، برتری، اوّلاً و بالذات از آن خداست؛ امّا بندگان واقعی او به واسطه ارتباط با او ثانیاً و بالعَرَض، دارای علوّ و برتری می‌شوند. از این رو، خداوند متعال در موقعیت‌های حسّاسی با توجّه دادن افراد به برتریِ معنوی و حقیقی‌شان، آنها را یاری بخشیده است. برای مثال در جریان مبارزه موسی علیه السلام با ساحران، هنگامی که وی پس از سحر عظیم ساحران،^۱ در خود احساس هراس نمود،^۲ خدای متعال همچون دیگر موارد مشابه، به او دلداری داده و با بیان برتریِ همه‌جانبه وی بر دشمنان، او را از ترسیدن نهی می‌فرماید:

(قُلْنَا لَا تَخَفْ إِنَّكَ أَنتَ الْأَعْلَى.^۳

گفتیم: «مترس که تو خود برتری»).

آوردن تأکیدهای گوناگون مثل: «إن»، ضمیر منفصل «أنت» بعد از ضمیر متصل «ک»، استیناف و «ال» تعریف، می‌تواند برای تأثیرگذاری بیشتر درک برتری در افزایش توان و روحیه موسی علیه السلام باشد. لذا با کمال آرامش و همراه با شکوه در آن صحنه حاضر شد. آری موسی علیه السلام افزون بر اعتلای معنوی، با پیروزی بر ساحران و سپس غرق فرعونیان، از اعتلا و اقتدار سیاسی نیز برخوردار شد.^۴

نمونه دیگر از اعلام برتری و توجّه دادن به عُلوّ و اعتلا، در واقعه دردناک «اُحُد» دیده می‌شود. در پی خیانت عدّه‏ای از مسلمانان که در پاسداری از تنگه اُحد، کوتاهی کردند و خسارتی سنگین را متوجّه ارتش نوپای اسلام ساختند، زمینه‏های سستی میان مسلمانان شدید شد و آثار اندوه در چهره آنان نمایان شد. در این هنگام، خدای متعال با نزول آیاتی مثل آیه زیر به جبران روحیه آسیب‌دیده مسلمانان