پيش گفتار

بهشت و دوزخ، از بنيادى‏ترين مسائل، در حوزه معارف مرتبط با جهان‏شناسى و انسان‏شناسى است. از نگاه قرآن، هدف نهايى آفرينش انسان و جهان، بازگشت به خداوند متعال است، و اگر اين هدف نباشد، نه تنها آفرينش انسان، بلكه آفرينش جهان، باطل و بيهوده است. قرآن، در بيان هدفدار بودن خلقت انسان مى‏فرمايد:

«أَفَحَسِبْتُمْ أَنَّمَا خَلَقْنَكُمْ عَبَثًا وَأَنَّكُمْ إِلَيْنَا لاَ تُرْجَعُونَ ؛^۱

آيا گمان بُرده‏ايد كه ما شما را بيهوده آفريده‏ايم و به سوى ما باز نمى‏گرديد؟!».

همچنين هدفدار بودن خلقت جهان را چنين بازگو مى‏كند:

«وَ مَا خَلَقْنَا السَّمَآءَ وَ الْأَرْضَ وَ مَا بَيْنَهُمَا بَطِلاً ذَ لِكَ ظَنُّ الَّذِينَ كَفَرُوا فَوَيْلٌ لِّلَّذِينَ كَفَرُوا مِنَ النَّارِ* أَمْ نَجْعَلُ الَّذِينَ ءَامَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّلِحَتِ كَالْمُفْسِدِينَ فِى الْأَرْضِ أَمْ نَجْعَلُ الْمُتَّقِينَ كَالْفُجَّارِ ؛^۲

ما، آسمان و زمين و ميان آن دو را پوچ نيافريديم.