۱. ابویونس۱ سالم بن ابی‌حفصه۲ (۱۳۷ق)
ابویونس مولای بنی‌عجل، اهل کوفه و شیعی است. او را در زمرهٔ راویان سه امام سجاد علیه السلام، باقر علیه السلام و صادق علیه السلام نام برده‌اند؛۳ اما در عمل تنها روایاتی که از امام باقر علیه السلام نقل کرده ثبت شده است. تنها نجاشی به اینکه او دارای کتاب است اشاره نموده و برای آن طریقی ارائه کرده است.۴ سالم را از بزرگان و سران بتریه دانسته‌اند و او را نیز در کنار کسانی چون کثیرالنوا‍ء، ابوالجارود، حسن بن صالح بن حی، حکم بن عتیبه، سلمة بن کهیل و ابوالمقدام تقبیح و نکوهش کرده‌اند.۵
رجال‌شناسان اهل سنت نیز در تضعیف یا توثیق سالم بن ابی‌حفصه تردید دارند؛ برخی او را ثقه۶ و راست‌گو معرفی کرده‌اند و برخی ضعیف‌الحدیثش خوانده و گفته‌اند حدیثش نوشته شده، اما بدان احتجاج نمی‌شود.۷ شاید به سبب همین تضعیفات است که برخی محدثان در نام وی تدلیس کرده‌اند و یا در اسناد تنها با کنیه از او یاد نموده‌اند.۸
کشی روایات بسیاری در مذمت سالم از امام باقر علیه السلام و امام صادق علیه السلام گزارش کرده است. در بدترین آنها او را کذاب، مکذب و حتی کافر توصیف کرده‌اند.۹ در بقیهٔ
1.. نجاشی، همان، ص۱۸۸؛ طوسی، الرجال، ص۱۱۵. نجاشی به كنیة ابوالحسین، و طوسی به ابوالحسن هم اشاره كرده است. رجال‌شناسان اهل سنت همگی وی را ابویونس معرفی كرده‌اند.
2.. نجاشی نام پدرش را «زیاد» و طوسی «عبید» می‌داند؛ ر.ک: نجاشی، همان؛ طوسی، همان.
3.. نجاشی، همان؛ طوسی، همان، صص۱۱۵، ۱۳۶، ۲۱۷.
4.. نجاشی، همان، ص۱۸۸.
5.. كشی، همان، ج۲، صص۴۹۹، ۵۰۹.
6.. عجلی، معرفة الثقات، ج۱، ص۳۸۲.
7.. ابن‌ابی‌حاتم رازی، الجرح والتعدیل، ج۴، ص۱۸۰.
8.. ر.ک: ابن‌عدی، الکامل فی ضعفاء الرجال، ج۳، ص۳۴۴؛ حاكم نیشابوری، المستدرك علی الصحیحین، ج۳، صص۲۴۶، ۲۵۶، ۴۱۲، ۵۲۹.
9.. شاید در درستی این نسبت‌ها كه تا حد كفر رسیده است، باید تردید كرد؛ زیرا برای وی جز انحراف از عقاید صادقین، عقاید افراطی یا غالیانه‌ای كه منجر به كفر باشد، گزارش نشده است. این اوصاف دربارهٔ سالم، كثیر النواء و ابوالجارود گفته می‌شود (كشی، همان، ج۲، ص۴۹۶). در خبری دیگر آمده است که او و همهٔ سران بتریه نزد زید بن علی و امام باقر علیه السلام رفتند و زید آنان را به سبب پذیرفتن دوستی عمر و ابوبكر، بریده‌شده از فاطمه علیها السلام و زید توصیف کرد (همان، ج۲، ص۵۰۵).
