531
زیدیه و حدیث امامیه

چندان نام‌آور نیست؛ ولی نقل کامل کتاب وی در قرب الاسناد حمیری مهر تأیید و تثبیت بر روایات مسعده زده و آنها را به طور کامل به نگاشته‌های سدهٔ چهارم منتقل کرده است. روایات طلحة بن زید نیز با تلاش و برجستگی محمد بن سنان به منابع امامی راه یافته که پیش از این دربارهٔ پُرحدیث و پُرشاگرد بودن وی سخن گفتیم.

با وجود این نمی‌توان تنها با این آمارها تأثیرگذارترین راوی زیدی را سنجید و معرفی کرد؛ زیرا دامنهٔ این آمارها محدود به کتاب‌های چهارگانهٔ حدیثی امامیه است. در ضمن این تحقیق دیدیم که امالی‌ها و تفاسیر یکی از شاهراه‌های ورود احادیث زیدی بوده‌اند.۱ ازاین‌رو اگر به تعداد احادیث ابوالجارود در چهار کتاب اصلی امامیه، روایات تفسیری وی را که شاگرد قمی گزارش کرده بیفزاییم، جایگاه وی در جدول تأثیرگذارترین راویان تغییر قابل توجهی می‌کند. ابوالجارود با ۳۱۵ روایت فقهی، اعتقادی و تفسیری در مقام نخست راویان تأثیرگذار زیدی قرار می‌گیرد. بنابراین از میان فرق زیدی، رهبر جارودیه بیشترین تأثیر را بر باورها و احادیث امامیه داشته است.

یادآوری این نکته بایسته است که همهٔ این روایات از راویان زیدی دربردارندهٔ مفاهیم زیدی نیستند؛ زیرا به‌دفعات و هنگام بررسی روایات این راویان اشاره شد که محدثان امامی در بیشتر موارد کوشیده‌اند احادیث موافق با مذهب و باور امامی را از میان کتاب‌های این راویان برگزینند و در مواردی نیز طوسی به دلالت تقیه‌ای یا شذوذ محتوای روایات این راویان، به‌ویژه در فقه، تذکر داده است. بااین‌همه راهیابی مفاهیم و اصول زیدی به همراه روایات این راویان در منابع امامی قابل توجه است.

از میان مؤلفان و نویسندگان زیدی در سده‌های سوم و چهارم نیز ابن‌عقده به سبب کثرت کتاب‌ها و روایاتش و نیز شاگردانی که آنها را به امامیه منتقل کردند، تأثیرگذارترین نویسندهٔ زیدی در حدیث امامیه است. ابن‌عقده به‌ویژه بر رجال امامیه تأثیر قابل توجهی گذاشته است.

1.. ر.ک: مبحث راه‌های نفوذ به امالی‌ها و نیز تأثیر بر حدیث به تفسیر.


زیدیه و حدیث امامیه
530

از این جدول برمی‌آید که غیاث بن ابراهیم، مسعده و طلحة بن زید پرروایت‌ترین راویان زیدی در منابع حدیثی امامیه‌اند. شاید در توضیح رواج بیشتر روایات این راویان بتوان گفت، ناقلان کتاب‌ها و دفاتر حدیثی این سه تن نفوذ و مرتبت بالاتری در منابع امامی داشته‌اند. پیش از این اشاره شد که روایات غیاث بیش از همه با نقل محمد بن یحیی خزاز یا خثعمی در کتب اربعه نقل می‌شود و راوی برجسته و تقریباً انحصاری احادیث مسعده، هارون بن مسلم است. هارون بن مسلم در منابع امامی

  • نام منبع :
    زیدیه و حدیث امامیه
    سایر پدیدآورندگان :
    اعظم فرجامي
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1394
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 49679
صفحه از 575
پرینت  ارسال به