مراجعه به منابع زیدیه و نیز اهل سنت، اطلاعات بیشتری دربارهٔ برخی از توثیقشدگان نجاشی فراهم میآورد؛ به گونهای که در مقابل اطلاعات اندک منابع امامی دربارهٔ این راویان میتوان آنها را زیدی یا سنی و یا دستکم نزدیک به چنین اعتقاداتی دانست.
۱. زیدیان
به رغم معدود بودن منابع زیدی گاه میتوان رد پای برخی روایات یا عملکرد این افراد توثیقشده را در منابع زیدی یافت. افزون بر آن، نقل از راویان شناختهشدهٔ زیدی و برعکس، نقل این افراد از ثقات مورد بحث میتواند گواهی بر اعتقادات آنان باشد که معمولاً در منابع امامی مجهولاند.
عبدالملک بن حکیم
نجاشی و طوسی هر دو از عبدالملک بن حکیم یاد کرده و به کتابش با واسطهٔ ابنعقده طریق دادهاند.۱ نجاشی او را توثیق کرده است. در هیچ یک از دیگر منابع رجالی امامی سخنی از وی در میان نیست. رجالشناسان نخستینِ اهل سنت وی را میشناسند و روایات او را تنها با یک واسطه تا امام علی علیه السلام و عمار یاسر گزارش میکنند.۲ آنان در جرح یا تعدیل عبدالملک سخنی ندارند و تنها گاه به روایات عبدالملک، که دربارهٔ ملاحم و پیشگویی اخبار عرب و جنگهای مسلمانان یا فضایل علی علیه السلام است، اشاره کردهاند.۳ برخی از این روایات در قالب یکی از اصول شانزدهگانه باقی مانده که تنها شامل شش روایت است.۴ در آغاز این اصل آمده است که آنها را تلعکبری از ابنعقده روایت کرده است.
در طریق طوسی، تلعکبری راوی ابنعقده است؛ اما در طریق نجاشی، قاضی
1.. نجاشی، همان، ص۲۳۹؛ طوسی، الفهرست، ص۱۷۹.
2.. ر.ک: ابنمعین، تاریخ ابنمعین بروایة الدوری، ج۱، ص۳۷۹؛ بخاری، التاریخ الكبیر، ج۵، ص۴۱۱؛ ابنابیحاتم رازی، الجرح والتعدیل، ج۵، ص۳۴۶.
3.. ر.ک: برای نمونه ر.ک: طیالسی، المسند، ص۲۴.
4.. نخبة من الرواة، الاصول الستة عشر، ص۹۸.