کرده است؛ برای نمونه در برابر روایتی که قضای روزهٔ ماه رمضان را در ذی‌الحجه جایز می‌داند، غیاث بن ابراهیم خبری از امام علی علیه السلام نقل می‌کند که روزهٔ قضای رمضان را در ده روز از ذی‌الحجه روا نمی‌داند. طوسی خبر غیاث را به فرد حج‌گزار، که به‌نوعی مسافر محسوب می‌شود، مقید می‌داند.۱
طوسی دستهٔ دیگری از اخبار متعارضی را که راویان زیدی نقل کرده‌اند، حمل بر «استحباب» و گاه «کراهت» می‌کند.۲ او گاهی هم «معنای لغت» را در خبر متعارض به مفهوم و برداشتی دیگر منتقل می‌کند تا دلالت خبر با روایات دیگر سازگار بیفتد. برای نمونه دربارهٔ اینکه روزهٔ مستحبی را تا چه هنگام از روز می‌توان افطار کرد، یک روایت در تعارض با دو روایت دیگر است. این خبر متفرد را مسعده از امام علی علیه السلام نقل می‌کند: «الصائم تطوعا بالخیار ما بینه وبین نصف النهار، فاذا انتصف النهار فقد وجب الصوم».۳ طوسی برای تأویل آن، واژهٔ «وجب» را در این خبر «اولی بودن» معنا می‌کند.۴
طوسی در معدودی از این‌گونه اخبار متعارض، وثاقت یا ضعف راوی را هم در نظر می‌گیرد و به‌ندرت تعارض را حاصل «وهم راوی» می‌داند. برای نمونه در بحث وصیت سهم مال، روایتی از طلحة بن زید در برابر دو خبر دیگر نقل می‌کند و در توجیه آن می‌گوید: «الراوی وهم لانه لا یمتنع أن یکون سمع ذلک فی تفسیر الجزء فرواه فی السهم وظن أن المعنى واحد».۵
گاهی روایات راویان زیدی با یکدیگر تعارض دارند؛ برای نمونه دربارهٔ جواز اسکان صاحب‌خانه در خانه‌ای که وقف کرده، دو روایت متعارض گزارش شده که یکی را ابوالجارود از امام باقر علیه السلام و دیگری را طلحة بن زید با واسطه از همین امام
1.. همان، ج۲، ص۱۱۹. برای نمونه تفسیر به «مكان خاص» نیز ر.ک: همان، ج۲، ص۳۲۹.
2.. برای نمونه ر.ک: همان، ج۱، ص۲۰۳؛ همو، تهذیب الأحكام، ج۴، ص۲۱۴.
3.. همو، الاستبصار، ج۲، ص۱۲۲.
4.. همان، ۱۲۳. برای نمونهٔ دیگر دربارهٔ توجیه لغوی الفاظ خبر ر.ک: همان، ج۳، ص۲۴۸.
5.. همان، ج۴، ص۱۳۴.
نام منبع :زیدیه و حدیث امامیهسایر پدیدآورندگان :اعظم فرجاميتعداد جلد :1ناشر :انتشارات دارالحدیثمحل نشر :قمتاریخ انتشار :1394نوبت چاپ :اول
