الف) نص بر امامت: جارودیه به امامت حسنین علیهما السلام و فرزندانی از ایشان که قیام کنند باور داشتند و نیز بر آن بودند که امامت از طریق نص به امام علی علیه السلام منتقل شده است.^۱ ابوالجارود هم چندین روایت نقل می‌کند که مضمون آنها انتقال امامت به امام بعدی به سفارش امام قبل است.^۲

ب) دانش خاص: از نگاه جارودیه امام دارای علم غیب یا علم لدنی و همهٔ دانش‌های مورد نیاز بشر است.^۳ ابوالجارود راوی اخباری است که به ارث رسیدن کتاب، لوح یا وصیت اسرار الهی به امام بعدی را گزارش می‌کند.^۴ وی همچنین از امام باقر علیه السلام نقل کرده است: «امام همان گونه که جلوی رویش را می‌بیند، بر پشت سرش نیز آگاه است».^۵ وی با سند به امام حسن علیه السلام می‌رساند که ایشان به زبان همهٔ مردم دنیا آگاه بوده‌ است.^۶

ج) برتری علی علیه السلام و ردّ خلافت شیخین: برخلاف بتریه که به تفضیل مفضول اعتقاد داشتند، جارودیه خلافت شیخین را نپذیرفته و در رد آنان که خلافت علی علیه السلام را غصب کردند، کوشیده‌اند.^۷ ابوالجارود هیچ خبری را در مدح یا تأیید خلفا نقل نمی‌کند و حتی در خبری همنشینی ابوبکر را با پیامبر صلی الله علیه و اله در غار، به فضیلتی دیگر مربوط به علی علیه السلام پیوند می‌دهد.^۸ از او همچنین اخباری در غاصبانه بودن حکومت خلفا و اعتراف شیخین بدان نقل کرده‌اند؛ از جمله آنکه عمر به هنگام مرگ از سه چیز توبه کرد که یکی از آنها ستم به اهل بیت پیامبر علیهم السلام بود.^۹

گرفته‌اند. هرچه هست رودررو بودن این دو فرقهٔ زیدی در این ویژگی‌های اعتقادی و فقهی کاملاً روشن است. به نظر می‌رسد فقه جارودی بیشتر از فقه بتری در میان زیدیان سده‌های بعد رواج یافته است؛ برای نمونه محمد بن منصور مرادی (ح ۲۹۰ق) دربارهٔ جهر بسمله می‌گوید: «عالمان خاندان پیامبر صلی الله علیه و الهبر جهر بسمله اجماع دارند».^۱

۲. جارودیه

نزدیک‌ترین فرقهٔ زیدی به امامیه، فرقهٔ جارودیه منسوب به ابوالجارود است که در عصر امام باقر علیه السلام روابط نزدیکی با محافل امامی داشته‌ است. شاید به همین سبب است که رجال‌شناسان و فرقه‌نگاران نخستین امامی، تلاشی برای شناسایی و جدا کردن آنها از یاران خود نداشتند و در تاریخ امامیه تا سدهٔ پنجم هیچ نشانی از انتساب افراد به جارودیه نیست. شیخ مفید (۴۱۳ق) مسائل جارودیه را در پاسخ به اشکالات آنها نگاشت و پس از آن نجاشی (۴۵۰ق) و طوسی (۴۶۱ق) ابن‌عقده را جارودی معرفی کردند.^۲

بااین‌همه منابع تاریخی نشانه‌هایی از حضور جارودیان در قیام‌های علویان و اعتقاد برخی امامان زیدی بدان ذکر کرده‌اند. در قیام دیباج محمد بن جعفر علیه السلام دویست جارودی پشمینه‌پوش با او بودند. محمد بن قاسم صاحب طالقان را نیز از جارودیه دانسته‌اند.^۳

اعتقادات

در معرفی بتریه به طور ضمنی به برخی عقاید جارودیه نیز اشاره کردیم. افزون بر آنها جارودیان به باورهایی گرایش دارند که برخی از آنها در روایات و منقولات ابوالجارود دیده می‌شود و به طور خلاصه از این قرار است: