439
زیدیه و حدیث امامیه

روایت کرده است.۱ رجال‌شناسان زیدی، حسان را از راویان زیدی زید برشمرده‌اند.۲

امتیازبخشی به کوفه به عنوان شهر امام علی علیه السلام در روایت دیگری که عامر بن کثیر سراج با واسطه از امام باقر علیه السلام نقل کرده، هویداست:

۰.ولایت ما به مردم شهرها عرضه شد و هیچ کس همانند مردم کوفه آن را نپذیرفت. این از آن روست که قبر علی۷ در این شهر است و در کنار آن مزار حسین۷ است. هر که به کوفه آید و دو رکعت یا چهار رکعت نماز در آن گزارد و سپس از خدا نیاز خود را بخواهد، به یقین برآورده می‌شود و هر روز هزار فرشته به او خوشامد می‌گویند.۳

این روایت کاملاً زیدی است؛ زیرا منابع کهن زیدی آن را با همین سند گزارش کرده‌اند.۴ گفتنی است منابع کهن امامی همچون صفار این خبر را با سند دیگری آورده و تنها جملهٔ نخست آن را ذکر کرده‌اند۵ که احتمالاً از فزونی عبارات بعدی توسط راویان دیگر در متن روایت نشان دارد.

کوشش برای بزرگداشت مساجد کوفه نیز در این خبرها مشهود است. عمرو بن خالد نقل می‌کند که امام سجاد علیه السلام از مدینه به مسجد کوفه آمد، دو رکعت نماز در آن گزارد، سپس بر مرکب نشست و بازگشت.۶ در روایتی دیگر امام صادق علیه السلام از عمویش زید خبر می‌گیرد و یاران از قصد زید برای نماز گزاردن در مسجد سهله می‌گویند. پس از آن امام در فضایل و برتری‌های این مسجد بسیار سخن می‌گوید.۷

کوفه نزد زیدیه مکان نبرد پایانی هم هست و از این جهت هم اهمیت دارد. در خبری پیشگویانه سلمان فارسی از سرزمین‌های کربلا و کوفه بازدید می‌کند و به قیام‌هایی که در این شهرها رخ خواهد داد اشاره می‌کند؛ در پایان نیز کوفه را «قبة

1.. كلینی، الکافی، ج۴، ص۵۶۳.

2.. وجیه، اعلام المؤلفین الزیدیه، ص۲۹۰.

3.. ابن‌قولویه، كامل الزیارات، ص۳۱۴؛ صدوق، ثواب الاعمال، ص۸۸.

4.. ابوعبداللّه علوی، فضل زیارة الحسین علیه السلام، ص۵۵.

5.. صفار، بصائر الدرجات، ص۹۷.

6.. ابن‌قولویه، همان، ص۷۰.

7.. كلینی، همان، ج۳، ص۴۹۴.


زیدیه و حدیث امامیه
438

ابن‌شبه نمیری،۱ محمد بن سعد کاتب واقدی،۲ ابوالحسن مدائنی،۳ علی بن حسن بن فضال،۴ ثقفی،۵ ابن‌عقده۶ و ابوعبداللّٰه علوی۷ نیز کتاب‌هایی با عنوان «فضل الکوفه» یا «کتاب الکوفه» داشته‌اند که سه نویسندهٔ پایانی از زیدیه بوده‌اند. برخی از این آثار برجا مانده و منتشر شده‌اند؛ این رویکرد نشان می‌دهد شیعیان یا گروهی از آنان به این شهر توجه خاص و ویژه داشته‌اند. ازآنجاکه قیام زید در این شهر صورت گرفت و بیشتر باورمندان زیدی نیز در این شهر می‌زیستند، کوفه برای زیدیه نیز شهری برجسته و بسیار مهم تلقی شد. این نکته در روایاتی که نقل کرده‌اند، بازتاب یافته است.

صبّاح بن یحیی (راوی زیدی تضعیف‌شده) از امام علی علیه السلام روایتی در مدح و ثنای کوفه و اهل آن نقل می‌کند:

۰.چه سخت است بلایای کوفه! اهل کوفه را دشنام ندهید که به خدا سوگند در میان آنان چراغ‌های هدایت و اوتاد ذکر هستند.... مکه حرم ابراهیم، مدینه حرم رسول اللّٰه و کوفه حرم من است. هیچ مؤمنی نیست مگر آنکه از اهل کوفه است یا آنکه در سر دارد که بدان کوچ کند. بدانید که اوتاد از فرزندان کوفه‌اند....۸

این خبر را ابن‌عساکر با بخش‌هایی دربارهٔ فضایل شام گزارش کرده که به نظر می‌رسد در آن چندین خبر درهم شده است. کلینی تنها عبارت «مکه حرم ابراهیم و... حرم من کوفه است»، را با سندی متفاوت به نقل «حسان بن مهران» از امام صادق علیه السلام

1.. ابن‌ندیم از ابن‌شبه تاریخ‌نگار (۲۶۲ق) «كتاب الكوفه» و «أمراء الكوفه» را نام می‌برد؛ ر.ک: الفهرست، ص۱۲۵.

2.. ابن‌سعد دربارهٔ كوفه بسیار كتاب نوشته است؛ از جمله: «فخر أهل الكوفة على البصرة»، «خطط الكوفة»، «ولاة الكوفة» و «قضاة الكوفة». ر.ک: ابن‌ندیم، الفهرست، ص۱۱۲.

3.. ابن‌ندیم كتاب او را «مفاخرة أهل البصرة وأهل الكوفة» می‌خواند (الفهرست، ص۱۱۷). گویا كشی از این كتاب بهره برده و از آن با نام «مفاخر الكوفة والبصرة» یاد کرده است (الرجال، ج۱، ص۲۹۳).

4.. نجاشی، همان، ص۲۵۸؛ طوسی، الفهرست، ص۹۲.

5.. طوسی، همان، ص۵؛ نجاشی، همان، صص۱۷، ۱۸.

6.. طوسی، همان، ص۲۹؛ نجاشی، همان، ص۹۴.

7.. كتاب وی با عنوان «فضل الكوفة وأهلها» چاپ شده است.

8.. ابن‌عساكر، تاریخ مدینة دمشق، ج۱، ص۲۹۷.

  • نام منبع :
    زیدیه و حدیث امامیه
    سایر پدیدآورندگان :
    اعظم فرجامي
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1394
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 52117
صفحه از 575
پرینت  ارسال به