واسطی و عمر بن موسی وجیهی که راوی دو کتاب از زید در منابع امامی نیز هستند،^۱ روایات زید را نقل می‌کنند.

جز این دو، نویسندگان قرون میانی نیز در انتقال روایات زید نقش داشته‌اند؛ زیرا نجاشی و طوسی از کتاب‌هایی با موضوع اخبار و روایات زید یاد کرده‌اند. صدوق کتابی با عنوان کتاب فی اخبار زید بن علی داشته است؛^۲ چنان‌که عبدالعزیز بن یحیی جلودی کتاب اخبار زید بن علی،^۳ و ابوالمفضل شیبانی سه اثر با نام‌های فضائل الزید، الشافی فی علوم الزیدیه و من روی عن زید بن علی^۴ را نگاشته‌اند. ابن‌عقده نیز دو کتاب با عنوان‌های کتاب من روی عن زید بن علی و مسند زید بن علی^۵ نگاشته است. فهرست‌نگاران امامی به همهٔ این کتاب‌ها طریق داده‌اند و احتمالاً روایات آنها در مجالس روایی امامیه نیز نقل می‌شده است. به نظر می‌رسد در سدهٔ سوم پیوند امامیه و زیدیه چنان نزدیک بوده که برخی همچون ابن‌برنیه (۴۰۰ق) بر این باور بوده‌اند که شمار ائمه ۱۳ تن است و باید زید بن علی را هم در این شمارش لحاظ کرد.^۶ نجاشی که این استاد را دیده، گفته است ابن‌برنیه در مجلس درس ابوالحسین بن شبیه، عالم زیدی، زیاد رفت‌وآمد داشته است؛^۷ پس احتمالاً متأثر از باورهای این استاد و نیز اندیشه‌های امامی دیرین خود کوشیده بین این دو باور جمع کند. ازاین‌رو دور از انتظار نیست که روایات زید، حتی آنها که موقوف بر اوست، بین منابع روایی و تاریخی امامی رواج فراوان یافته باشد.

موضوع روایات زید به ترتیب فراوانی اینهاست: فضایل علی علیه السلام، اخلاق و سنن

معمولی معرفی می‌کند که دچار اشتباه و لغزش می‌شود: «إن کان فعل فإن زیدا لیس بنبی، ولا وصی نبی، إنما هو رجل من آل محمد یخطئ ویصیب».^۱ سورة بن کلیب هم برای آزمودن دانش زید پرسش‌هایی را از وی و صادقین علیهما السلام می‌پرسد و در پایان به زید خبر می‌دهد که تنها پاسخ‌های امام صادق علیه السلام با پدرش (امام باقر علیه السلام) هماهنگ بوده و زید با کاستی جواب داده است. از چگونگی پرسش و پاسخ زید برمی‌آید که وی سوره و امام صادق علیه السلام را در جبههٔ مقابل خود پنداشته است؛ برای نمونه زید وی را این‌گونه خطاب قرار می‌دهد: «یا سورة کیف علمتم أن صاحبکم على ما تذکرونه؟». این خبر هم خالی از اشکال نیست؛ زیرا آغاز و انجام آن هماهنگی ندارد؛ در ابتدای سند راوی با نام «سوره»، و در پایان با نام «اسماعیل» خوانده می‌شود.^۲

روایات زید

طوسی، ابوالحسین زید بن علی علیه السلام (۷۹-۱۲۱ق)^۳ را تابعی، اهل مدینه و از یاران امام سجاد، امام باقر و امام صادق علیهم السلام معرفی می‌کند که در ۴۲ سالگی کشته شد.^۴ مادرش کنیزی به نام «سندیه»، و یکی از همسرانش «ریطه» نوادهٔ محمد حنفیه بوده است.^۵ زید در منابع امامی راوی روایات بسیاری است که برخی از آنها بر او متوقف‌اند و گویی در مواردی محدثان یا مؤلفان امامی سخنان او را به مثابهٔ سخن معصوم حجت می‌دانسته‌اند. راویان زید در این روایات متنوع‌اند و بیشتر آنها مثل عمرو بن ثابت، عبداللّٰه بن حسن، ابوالجارود، هاشم بن برید، کثیر بن طارق، عبداللّٰه بن علاء، زیدی یا از میان فرزندان زید، یعنی حسین و یحیی، هستند؛^۶ اما بیش از همه عمرو بن خالد