در فصول پیشین راویان زیدیِ دارای کتاب را که مجموعه احادیثی از ائمه علیهم السلام در اختیار داشتند، معرفی کردیم و طرق و اسناد رجالیان و محدثان امامی به این راویان و نیز نحوهٔ دستبهدست شدن کتابهای این افراد را بررسیدیم. اکنون پیامد حضور روایات راویان زیدی را در منابع حدیثی امامیه ارزیابی میکنیم. این ارزیابی مستند بر روش تحقیقی است که تاکنون طی شده است؛ یعنی روایات راویان زیدی را بر اساس سند حدیث پی میگیریم و با مطالعهٔ متون اخبار هر راوی، اشتراکاتی را که در متن روایات راویان زیدی میبینیم، به صورت دستهبندیشده و موضوعی گزارش میکنیم. گزارش تأثیرات راویان زیدی بر حدیث امامیه مباحثی را دربر میگیرد که احتمالاً از زیدیه راه یافته است و درعینحال ممکن است مضمون این مباحث از قبل در امامیه موجود بوده باشد یا از دیگر فرَق فطحی و واقفی به امامیه راه یافته باشند.
گفتنی است در تعریف حدیث، متن و سند هر دو مراد است و ازاینرو در بررسی تأثیر زیدیه بر حدیث امامیه این هر دو عنصر (متن و سند) را لحاظ میکنیم. تأثیر روایات و راویان زیدی بر متن حدیث امامیه را میتوان ضمن تقسیمبندی موضوعی نشان داد. از تأثیر زیدیه بر اسناد و رجال امامی نیز ذیل عنوانی جداگانه بحث خواهیم کرد.
الف) تأثیر در متن روایات
روایاتی را که از راویان و مفاهیم زیدی متأثرند، میتوان در موضوعاتی چون تاریخ، اعتقادات، فقه، تفسیر و آداب معاشرت گنجاند. ترتیب این موضوعات بر اساس میزان روشنی و وضوح این تأثیرات است؛ یعنی ردپای زیدیه بیش از هر موضوع دیگری در