407
زیدیه و حدیث امامیه

تهنیت گفته می‌شود۱ و در دیگری امام صادق علیه السلام با روایت از جدش شهادت زید در کناسهٔ کوفه را پیش‌بینی می‌کند و جایگاه نیک زید را چنین به تصویر می‌کشد: «درهای آسمان برای روح زید گشوده می‌شوند و اهل آسمان‌ها از حضور وی شادی می‌کنند و روح زید در چینه‌دان (حَوصَلهٔ؟) پرنده‌ای سبز قرار داده می‌شود تا به هر جای بهشت خواست برود».۲

۲. بدگفتن از برخی صحابه: چندین روایت از مثالب صحابه، و به‌ویژه سه خلیفهٔ نخست، را زیدیه نقل کرده‌اند. عامر بن کثیر سراج که بنابر سند عیاشی از داعیان حسین صاحب فخ بوده است، مصادیق آیهٔ (إِذْ یبَیتُونَ مَا لَایرْضَى مِنَ الْقَوْلِ)۳ (هنگامی که در مجالس شبانه سخنانی می‌گفتند که خدا راضی نبود) را سه خلیفه و ابوعبیده ابن‌جراح می‌داند.۴ در این روایت، آن‌گونه که در متون شیعی مرسوم است، به جای نام‌های سه خلیفه سه بار کلمهٔ «فلان» تکرار شده است. مفید نیز در امالی خود روایتی در ضدیت با طلحه و زبیر و پیش‌بینی قتل آن دو از ابن‌جعابی از ابن‌عقده نقل کرده است.۵ جارودیه در حکمی افراطی دشمنان و بیعت‌شکنان با علی علیه السلام را کافر می‌دانستند.۶ ابوالجارود مشابه همین باور را در قالب روایتی نقل می‌کند که مخالف علی کافر است و شریک قرار دادن برای او شرک به خداست.۷ آنان در مقابل، علاقه‌ای افراطی به سلمان دارند و در برخی روایاتی که از زیدیه به امامیه منتقل شده است، ستایش پیامبر صلی الله علیه و اله از سلمان یا توجه بسیار به نقلیات او مشهود است.۸

۳. اهل‌بیت خاص: زیدیه به جز پذیرش و گرامیداشت حسن علیه السلام و حسین علیه السلام در

1.. همان.

2.. همان، ص۹۴.

3.. نساء:۱۰۸.

4.. عیاشی، التفسیر، ج۱، ص۲۷۴.

5.. مفید، الامالی، ص۳۳۴.

6.. ر.ک: عبدالقاهر بغدادی، الفرق بین الفرق، صص۲۲، ۲۳، ۳۵۰.

7.. صدوق، الامالی، ص۶۱؛ طوسی، الامالی، ص۴۲۶.

8.. طوسی، همان، صص۱۳۳، ۶۳۲.


زیدیه و حدیث امامیه
406

قامتی یک‌وجبی و شبیه قوم زُطّ۱ وصف کرده‌اند.۲ جالب آنکه این ماجرای خارق‌العاده، که باید عده‌ای کثیر از مردم کوفه شاهدش بوده باشند، تنها در یک نقل گزارش شده است. در خبری دیگر با سندی که تا ابوالجارود زیدی و پس از آن سنی است، گفته می‌شود: «حلقهٔ درب بهشت از یاقوت سرخ است که بر صفحات طلا قرار گرفته است؛ هنگامی که حلقه بر صفحه کوبیده شود، به صدا در می‌آید و می‌گوید: یا علی».۳

به‌هرروی آنچه مسلم است اینکه دوستی علی علیه السلام در بیشتر موارد یا نزدیک به همهٔ موارد، سبب شده راویان غالی علاقهٔ افراطی خود را به شکل قصه‌پردازی و داستان گفتن برای عموم مردم درآورند تا آنان را به سوی خود جذب کنند.۴

۲. راهیابی مفاهیم زیدی

بدیهی است که انتقال باورهای راویان زیدی از طریق روایاتشان است؛ اما این انتقال گاه آشکارا صورت می‌گیرد و گاه به طرزی پیچیده در عبارات و مفاهیم روایات آنها پنهان است. در اینجا به‌اجمال به سه نمونه از این باورهای زیدی که به امالی‌های امامی راه یافته‌اند، اشاره می‌کنیم.

۱. مدح زید: در امالی‌ها روایات مدح زید را راحت‌تر از کتاب‌های دیگر می‌توان جست. روایت مشهور ابوالجارود در مدح زید که از زبان امام باقر علیه السلام بیان می‌شود، در امالی صدوق گزارش شده است: «هذا سید من أهل بیته والطالب بأوتارهم لقد أنجبت أم ولدتک یا زید».۵ دو خبر دیگر از احمد بن رشد بن خیثم نیز دربارهٔ فضایل زید است که در امالی صدوق آمده است؛ در یکی تولد زید در رؤیای امام سجاد علیه السلام

1.. قومی سیاه‌پوست از ساكنان عربستان كه عرب نبوده‌اند. برخی آنها را هندی، و برخی از مردم سودان دانسته‌اند؛ ر.ک: ابن‌منظور، لسان العرب، ج۷، ص۳۰۸.

2.. برای تفصیل روایت ر.ک: خصیبی، الهدایة الكبرى، ص۱۴۷.

3.. صدوق، الامالی، ص۶۸۴.

4.. برای موارد دیگر ر.ک: صدوق، الامالی، صص۲۹۳، ۴۶۴؛ طوسی، الامالی، ص۲۲۷.

5.. صدوق، الامالی، ص۴۱۵.

  • نام منبع :
    زیدیه و حدیث امامیه
    سایر پدیدآورندگان :
    اعظم فرجامي
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1394
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 49654
صفحه از 575
پرینت  ارسال به