در منابع امامی، زیدی و اهل سنت، دو کتاب فضائل علی علیه السلام و الولایة را بازسازی کنند؛ اما چون این تلاشها بر اساس یک نسخهٔ اصل نیست، چندان قابل اعتماد به نظر نمیرسد.
کتابهای رجالی
مهمترین کتابهای رجالی ابنعقده کتاب التاریخ و کتاب الرجال هستند. کتاب التاریخ عام و گسترده بوده و همهٔ راویان حدیث اهل سنت و شیعه و نیز اخبار این راویان را دربر داشته است؛ گرچه ابنعقده این کتاب را تمام نکرده است، بخشهای زیادی از آن رواج یافته است.۱ این کتاب بیشتر از دیگر کتابهای ابنعقده مورد توجه و استفادهٔ رجالیان اهل سنت بوده است؛ آنان بهویژه در ذکر تاریخ درگذشتها و اسامی و انساب محدثان از آن یاد کردهاند۲ و گاه با نام «تاریخ کبیر ابنعقده» بدان ارجاع دادهاند.۳ آنان در رجالشناسی گاهی هم از کتاب دیگر ابنعقده اخبار أبی حنیفة ومسنده استفاده کردهاند.۴
کتاب الرجال در حقیقت اسامی راویان امام صادق علیه السلام بوده که به تصریح علامه حلی مشتمل بر چهارهزار راوی بوده و ابنعقده برای هر راوی روایاتی هم شاهد آورده است.۵ ابنطاووس این کتاب را داشته و روایتی از امام صادق علیه السلام حاکی از دیدگاه مثبت امام نسبت به قیامهای سادات حسنی از آن نقل کرده است.۶ این هم شاهد دیگری است بر اینکه در این کتاب ابنعقده افزون بر ذکر اسامی راویان، روایات امام صادق علیه السلام و اقوال راویان را هم آورده بوده است. برخی گزارشها نشان میدهند ابنعقده شیوهٔ معرفی راوی همراه با
1.. طوسی، الفهرست، همان.
2.. برای نمونه ر.ک: خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۵، ص۱۲۲.
3.. همان، ج۴، ص۷۷.
4.. ر.ک: ابنماكولا، إكمال الكمال، ج۱، ص۳۱۶.
5.. حلی، خلاصة الاقوال، ص۳۲۲.
6.. ابنطاووس به نام ابنعقده اشاره نمیكند؛ اما كلبرگ بر آن است كه این همان كتاب رجال امام صادق علیه السلام و اثر ابنعقده است؛ ر.ک: كلبرگ، همان، ص۴۹۷.