فضایل اهل‌بیت علیهم السلام روایات کرده است. پیش‌تر گفتیم که او مدعی حفظ سیصدهزار حدیث از اهل‌بیت علیهم السلام بود.^۱ از ۲۵ کتابی که نجاشی و طوسی برای ابن‌عقده نام برده‌اند، ۱۲ کتاب دربارهٔ فضایل، راویان و رجال امام علی، حضرت زهرا، امام حسن، امام حسین، امام زین‌العابدین و صادقین علیهم السلام است^۲ که شدت توجه و علاقهٔ وی را به خاندان اهل‌بیت نشان می‌دهد.

البته شمار امامان از نظر ابن‌عقده منطبق با مبانی اعتقادی زیدیه است؛ زیرا آنان تنها به چهار یا پنج امام نخست شیعه باور دارند. احترام و مراجعهٔ زیدیان به امام صادق علیه السلام نیز بیشتر به سبب علم و دانش فراوان امام بوده و چون آن حضرت احادیثشان را به پدر یا پدرانشان مستند می‌کردند، از نظرگاه زیدیان نیز حجت بود. از نگاه ابن‌عقده امام صادق علیه السلام با قیام زید موافق بوده است؛ زیرا در شرح‌حال حفص بن سالم آورده است: «او با زید خروج کرد و صادق [ع] عمل وی را آشکارا تأیید کرد».^۳ ابن‌طاووس نیز روایتی از یکی از کتاب‌های ابن‌عقده نقل می‌کند که نشان می‌دهد امام صادق علیه السلام از سرنوشت قیام‌های سادات حسنی متأسف و اندوهگین است و عبداللّٰه بن حسن، پدر نفس زکیه، را نیز بزرگ می‌دارد.^۴

گفتنی است ابن‌عقده دو کتاب هم با نام‌های «من روی عن زید بن علی و مسنده» و «یحیی بن حسین بن زید و اخباره»^۵ داشته که با اعتقادات زیدی او سازگار است. اگر اهل‌بیت را از نگاه ابن‌عقده به چهار یا پنج امام نخستین و چندین امام زیدی محدود بدانیم، سخنان دیگر او نشان می‌دهد که به ولایت اینان معتقد بوده است. او در شرح‌حال عطیة بن حارث می‌گوید: «وی از کسانی بود که به ولایت اهل‌بیت قائل بود».^۶ به نظر می‌رسد خود او هم به بحث ولایت اهل‌بیت علیهم السلام اعتقاد داشته است؛ زیرا

می‌چسباند.^۱ گفتنی است نجاشی بارها از کلوذانی سماع داشته و در طرقش به کتاب‌ها نیز از آن یاد کرده^۲ و باآنکه گاه برای کلوذانی طلب رحمت کرده،^۳ شرح‌حال ویژه‌ای برایش نیاورده است. کلوذانی بیشتر از اساتید زیدی مثل ابوالفرج اصفهانی یا اهل سنت برای نجاشی نقل کرده است.^۴

اعتقادات ابن‌عقده

به نظر می‌رسد ابن‌عقده بر باور زیدیه بوده است؛ زیرا ابن‌غضائری، نجاشی و طوسی بدان تصریح کرده‌اند.^۵ خطیب بغدادی نیز پدر ابن‌عقده را از زیدیان معرفی می‌کند؛^۶ هرچند اشاره‌ای نمی‌کند که او به کدام شاخهٔ زیدیان تعلق خاطر داشته است؛ اما دو نویسندهٔ امامی ابن‌عقده را از زیدیان جارودی می‌دانند و تصریح می‌کنند که او «بر باور جارودی درگذشت».^۷ شاید اشاره به اعتقاد ابن‌عقده در هنگام مرگ به این سبب باشد که در تاریخ شیعه زیدیانی همانند ثقفی اصفهانی حضور داشتند که در آخر عمر امامی شدند^۸ و بر این اساس عالمان امامیه در پذیرش اخبار و کتاب‌های آنان تجدیدنظر کردند.

توجه به اسناد و روایاتی که ابن‌عقده نقل می‌کند نشان می‌دهد که او نیز چون پدرش بر باور زیدی بوده است. این قراین و علامت‌ها را می‌توان چنین دسته‌بندی کرد:

علاقه به اهل بیت:

بی‌تردید ابن‌عقده از محبان علی علیه السلام و خاندانش بوده است. او اخبار فراوانی در