باطنی اسماعیلی درهم آمیخته‌اند، از وی با تکریم و احترام چشمگیری یاد می‌شود. برای نمونه در متنی از نگاشته‌های غلات که سورهٔ شانزدهم آن «نقیبهٔ» نام دارد «أسماء السادهٔ النقباء» یاد می‌شود؛ یعنی افرادی که پیامبر صلی الله علیه و اله آنها را برگزیده است. در این میان برترین آنها «سرّ نقیب النقباء ونجیب النجباء، سیدنا محمد بن سنان الزاهری» است.۱
کتاب‌های ابن‌سنان
انتساب کتاب به محمد بن سنان نیز یکی دیگر از نشانه‌های اجتماع غلات گرد او و روایاتش است؛ هرچند حتی دانشمندان سدهٔ چهارم هم دربارهٔ درستی این انتساب‌ها یا زمان پیوند و نزدیکی غلات با محمد بن سنان اطمینان و یقین تمام نداشتند. برای نمونه مفید (۴۱۳ق) در پاسخ پرسشی دربارهٔ اخبار اشباح و عالم ذر، به تعارض این اخبار با هم و رویکرد غلات به اخبار اشباح اشاره می‌کند: «بر اساس این اخبارِ اختلافی، سخنان و ادعاهای باطلی را پایه‌ریزی کردند و حتی کتاب‌هایی نگاشته و [به دیگران] نسبت دادند و از جمله کتاب الأشباح والأظلة را به محمد بن سنان نسبت دادند».۲ به نظر می‌رسد این کتاب به‌راستی از آنِ ابن‌سنان بوده است؛ زیرا نجاشی در شمار کتاب‌های وی از آن با عنوان «کتاب الاظلة» یاد کرده است.۳
«الاظلة» جمع ظلّ (به معنای سایه) کلمه‌ای است که در برخی روایات شیعی دیده می‌شود۴ و شارحان آن را به معنای «عالم ذر» و دنیای ارواح و اشباح قبل از تولد تفسیر کرده‌اند.۵ غلات به این روایات علاقه نشان داده و با توجه به اعتقاداتشان آنها را گرد آورده و تفسیر و توجیه کرده‌اند.
فهرست‌نگاران چندین راوی متهم به غلو و فساد مذهب دیگر را هم نام برده‌اند که
1.. ر.ک: حقیقة الطائفة النُصیریة الباطنیة (العلویة)، ص۴۷.
2.. مفید، المسائل السرویه، صص۳۷، ۳۸.
3.. نجاشی، همان، ص۳۲۸.
4.. برای نمونه ر.ک: كلینی، همان، ج۱، صص۲۰۴، ۴۴۱.
5.. ر.ک: مولی صالح مازندرانی، شرح اصول الكافی، ج ۵، پاورقی ص۲۴۶.
