کرده است.۱
قاضی ابوالحسین محمد بن عثمان بن حسن نصیبی (۴۰۶ق) استاد نجاشی است. پیشتر گفتیم که نجاشی و دیگر رجالشناسان امامی برای او هیچ شرححالی ذکر نکردهاند و تنها خطیب بغدادی او را معرفی و به کذب و جعل به نفع شیعه متهم کرده است.۲ به نظر میرسد قاضی روابط نزدیکی با محافل سنی و غیرامامی داشته و حتی قرآن را بر ابنخالویه (۳۰۷ق)، قاری بزرگ سنی، قرائت کرده و از کتابهای او برای نجاشی گزارش کرده است.۳
نجاشی هرگاه از قاضی ابوالحسین کتابی را گزارش میکند، در صورتی که کتاب طریق دیگری از اساتید دیگر داشته باشد، آن را هم یادآور میشود و برای نمونه به طرق مفید، ابنغضائری و ابوغالب زراری اشاره میکند.۴ بااینهمه قاضی ابوالحسین در رجال نجاشی بسیار پُرنقل است و کتابهای بسیاری، نزدیک به ۳۵ اثر، را نقل کرده و در طرق نقل آنها قرار دارد. بیش از همه نیز از ابوالقاسم موسوی بازگفته و شمار چشمگیری از کتابها را از محدثان اهل سنت یا راویان زیدی برای نجاشی بازگو کرده است.۵ وی شاگرد و همراه قاضی جعابی (۳۵۵ق) بوده و کتابهایی را نیز به نقل او بازگو کرده است.۶ نجاشی کتاب الشیعة من أصحاب الحدیث وطبقاتهم نوشتهٔ جعابی را نیز از او سماع کرده است.۷
بدینترتیب میتوان گفت کتاب دیباج، که شامل روایاتی از پدرش بوده، بیش از همه نزد غیر امامیان رواج داشته است. یک محدث اهل سنت که گرایشهای شیعی داشته (ابوحاتم رازی)، آن را با دیگر کتابهای راویان امام صادق علیه السلام به علویزادهای
1.. برای نمونه ر.ک: همان، صص۹۹، ۲۰۵، ۴۹۵.
2.. خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۳، ص۲۶۳.
3.. ر.ک: نجاشی، همان، ص۶۸.
4.. برای نمونه ر.ک: همان، ص۲۱۹.
5.. برای نمونه كتابهای راویان غیر امامی ر.ک: همان، صص۲۰۵، ۲۸۸، ۲۹۵، ۴۴۱.
6.. برای نمونه ر.ک: همان، صص۲۲۸، ۴۴۱.
7.. همان، ص۳۹۵.