273
زیدیه و حدیث امامیه

ابونضر محمد بن میمون زعفرانی (۱۸۳ق)؛ نجاشی وی را «عامی» وصف کرده است.۱ این وصف درست است؛ زیرا او از مشایخ و بزرگان اهل سنت است که احمد حنبل نزد او شاگردی کرده و احادیث بسیاری از او شنیده است.۲ از سوی دیگر احادیث احمد از ابونضر نشان می‌دهد که ابونضر از راویان امام صادق علیه السلام است. او معمولاً روایات این امام با واسطهٔ پدرش به جابر بن عبداللّٰه انصاری می‌رساند.۳ رجال‌شناسان اهل سنت دربارهٔ توثیق یا تضعیف ابونضر اختلاف دارند؛ برخی وی را منکر الحدیث، و بعضی ممدوح دانسته‌اند.۴

ابوجعفر خالد بن ابی‌کریمه؛ از راویان کوفی صادقین علیهما السلام است۵ که رجالیان شیعه در توثیق و تضعیفش سخنی نگفته‌اند؛۶ اما اهل سنت وی را «ثقه» خوانده‌اند؛ هرچند او را قوی ندانسته‌اند.۷

عبید بن محمد بن قیس بجلی؛ راوی کتاب مشهور پدرش محمد بن قیس (۱۵۱ق)، قضایا امیرالمؤمنین، است۸ که منابع امامی بیشتر احادیث آن را نقل کرده‌اند.۹ اهل سنت محمد بن قیس دیگری را با نسبت «اسدی» می‌شناسند۱۰ که او نیز صاحب کتابی به نام قضایا امیرالمؤمنین است؛ بااین‌حال نجاشی محمد بن قیس

1.. همان، ص۳۵۵.

2.. ر.ک: احمد بن حنبل، المسند، ج۲، ص۳۳۱؛ همو، العلل، ج۲، ص۴۳۰.

3.. ر.ک: منابع پیشین و نیز ابن‌ابی‌حاتم رازی، الجرح والتعدیل، ج۸، ص۸۰.

4.. ر.ک: عقیلی، الضعفاء الكبیر، ج۴، ص۱۳۷؛ ابن‌ابی‌حاتم رازی، همان.

5.. ر.ک: طوسی، الرجال، صص۱۳۴، ۱۹۸.

6.. ر.ک: همان و نیز نجاشی، همان، ص۱۵۱.

7.. ر.ک: ابن‌ابی‌حاتم رازی، همان، ج۸، ص۶۲؛ ابن‌عدی، الكامل فى ضعفاء الرجال، ج۶، ص۲۵۱.

8.. طوسی، الفهرست، ص۱۷۶؛ نجاشی، همان، ص۳۲۳.

9.. برای نمونه ر.ک: كلینی، الکافی، ج۶، ص۵۵۲ و ج۷، صص۲۳۶، ۴۲۸.

10.. رجال‌شناسان اهل سنت گاه وی را توثیق (ابن‌ابی‌حاتم رازی، همان، ج۸، ص۶۲)، و گاه تضعیف (ابن‌عدی، همان، ج۶، ص۲۵۱) كرده‌اند.


زیدیه و حدیث امامیه
272

۱۵. یحیی بن سالم فراء

ابوجعفر محمد بن حسین بن حفص خثعمی اُشنانی (۲۲۱-۳۱۵ق) اهل کوفه، محدث آشنا و استاد هر سه گروه امامی، زیدی و اهل سنت بوده است. رجال‌شناسان شیعی در جرح و تعدیل او سخنی نگفته‌اند؛۱ اما اهل سنت وی را ثقه و مأمون دانسته‌اند.۲ به نظر می‌رسد وی استاد ابوالفرج اصفهانی (۳۵۶ق) تاریخ‌نگار زیدی است؛ زیرا ابوالفرج بی‌واسطه از منقولات وی بسیار یاد می‌کند.۳ همچنین خثعمی چندین کتاب از راویان زیدی و گاه اهل سنت را به منابع امامی منتقل کرده و در طرق نجاشی قرار دارد. ویژگی مشترک بیشتر این راویان، که اهل سنت آنها را معرفی کرده‌اند، نقل از صادقین علیهما السلام است و ازاین‌رو به نظر می‌رسد این عده به شیعه تمایل داشته‌اند. محدثانِ در حال رفت‌وآمد به مجالس اهل سنت را که باورها و تمایلات شیعی دارند و راویان زیدی کتاب‌های آنان را نقل کرده‌اند، می‌توان از جرگهٔ زیدیان بتری دانست که به سبب اشتراک اعتقادی با هر دو گروه در ارتباط بودند. راویانی که خثعمی کتاب‌هایشان را نقل کرده افراد زیر هستند که او معمولاً با واسطهٔ عباد بن یعقوب از آنها روایت کرده است:

احمد بن صبیح؛ از راویان زیدی که نجاشی او را ثقه دانسته و گفته است که زیدیه نسبت به او ادعا دارند. وی سپس این ادعا را نادرست خوانده است.۴

بسام بن عبداللّٰه؛ نجاشی او را معرفی کرده است؛ اما در تضعیف یا توثیق وی سخنی نگفته است؛۵ بااین‌حال بخاری وی را از راویان امام باقر علیه السلام و نیز عکرمه

1.. ر.ک: طوسی، الرجال، ص۴۴۲.

2.. خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۲، ص۲۳۱.

3.. برای نمونه ر.ک: ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، صص۵،۳۲، ۸۶، ۲۳۹، ۲۴۳، ۲۵۸.

4.. نجاشی، همان، ص۷۸.

5.. نجاشی، همان، ص۱۱۲.

  • نام منبع :
    زیدیه و حدیث امامیه
    سایر پدیدآورندگان :
    اعظم فرجامي
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1394
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 49988
صفحه از 575
پرینت  ارسال به