271
زیدیه و حدیث امامیه

باید بسیار احتیاط کرد؛ زیرا از او حتی روایاتی در فضیلت بنی‌عباس و پیش‌بینی ظهور آنان از پیامبر صلی الله علیه و اله نقل شده است که رجال‌شناسان اهل سنت بر سست بودن آنها گواهی داده‌اند.۱

۱۴. عامر بن کثیر سراج

تنها نجاشی به کتاب وی و طریق عامر اشاره می‌کند. محمد بن حسین ابی‌الخطاب (۲۶۲ق) در هیچ سندی به طور مستقیم از عامر روایت ندارد و تنها در یک روایت با واسطهٔ محمد بن ناجیه از عامر نقل می‌کند.۲ محمد بن ناجیه نیز در موارد دیگر با واسطه از عامر روایت کرده است؛۳ ازاین‌رو احتمالاً بین محمد بن حسین و عامر کثیر، که فاصلهٔ زمانی قابل توجهی هم دارند، چندین راوی افتاده است. عبداللّٰه بن جعفر حمیری (ح ۳۰۰ق) و فرزندش محمد نیز دیگر راویان کتاب عامر هستند. پس از آنها علی بن حاتم قزوینی (زنده در ۳۵۰ق) است که ثقه، اما مشهور به روایت از ضعفاست.۴ ابوعبداللّٰه بن شاذان قزوینی نیز استاد نجاشی است؛ اما اطلاعات دیگری درباره‌اش نداریم.۵ هر دوی اینها کتاب‌های بسیاری برای نجاشی روایت کرده‌اند. با این احوال روایات اندکی که از عامر بن کثیر در منابع امامی، زیدی و اهل سنت روایت شده، هیچ یک با سند نجاشی نیست و ظاهراً طریق وی تک‌افتاده و غیرمشهور است.

1.. ر.ک: طبرانی، المعجم الاوسط، ج۹، صص۱۰۱، ۱۰۲.

2.. ابن‌قولویه، همان، ص۳۱۴.

3.. ر.ک: همان، صص۴۸۹، ۴۹۰.

4.. نجاشی، همان، ص۲۶۳. ابن‌حاتم صاحب سی كتاب بوده كه به گفتهٔ طوسی آنها را به ترتیب ابواب فقهی نگاشته بوده است (الفهرست، ص۱۶۳ و الرجال، ص۴۳۲).

5.. نجاشی تنها در ابتدای سندی می‌گوید: «او به قصد زیارت بر ما وارد شده بود» (الرجال، ص۳۴۵).


زیدیه و حدیث امامیه
270

روایات صدوق را احمد بن رشد بن خثیم نقل کرده است.۱ ابن‌قولویه، مفید و طوسی نیز روایاتی از سعید بن خثیم آورده‌اند که همگی برخاسته از منابع زیدی است و پیش از آنها، زیدیه و گاه اهل سنت آن احادیث را در کتاب‌هایشان ثبت کرده‌اند.۲

بررسی روایات سعید بن خثیم در منابع زیدی نیز نشان‌ می‌دهد وی از غالیان و افراطیان در باورهای زیدی است و در احادیثی که نقل کرده یا بدو نسبت داده‌اند در ستایش زید زیاده‌روی کرده است. در این روایات معمولاً سخنان،۳ سیرهٔ رفتاری۴ و مناظره‌های زید،۵ تجربهٔ الهامات غیبی کنار جسد مصلوب زید،۶ حضور وی در بهشت۷ و نیز شرح مبارزه‌ها و گفت‌وگوهای زید در کوچه‌های کوفه پیش از شهادت بیان می‌شود.۸ مستند سعید در بزرگداشت و ستایش زید از زبان فرشتگان و پیامبر، معمولاً رؤیاهایی است که افراد مجهول برایش بازگو می‌کنند.۹ شمار بسیاری از روایاتی که سعید نقل کرده حاکی از پیشگویی و تأیید قیام زید از سوی پیامبر صلی الله علیه و اله، امام علی، امام سجاد، امام باقر و امام صادق علیهم السلام است.۱۰

به‌هرروی در پذیرش روایات مدح‌‌گونه و فضایلی که سعید بن خثیم نقل می‌کند،

1.. همو، الامالی، ص۵۱۹؛ همو، معانی الاخبار، ص۴۰۴.

2.. ابن‌قولویه، كامل الزیارات، ص۲۷۵ و ابوعبداللّه علوی، فضل زیارة الحسین علیه السلام، ص۴۹؛ مفید، الارشاد، ج۱، ص۲۹ و محمد بن سلیمان كوفی، مناقب امیرالمؤمنین، ج۱، ص۲۷۱؛ مفید، الامالی، ص۳۰۱؛ طوسی، الامالی، ص۷۴ و طبرانی، الدعاء، ص۵۹۷.

3.. حاكم جشمی، تنبیه الغافلین عن فضائل الطالبین، ص۴۹.

4.. شجری، الامالی الاثنینیه، ص۵۹۷.

5.. ابوالعباس حسنی، المصابیح، ص۱۶۷.

6.. شجری، همان، صص۶۳۵، ۶۴۵.

7.. ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ص۸۶.

8.. ابوالعباس حسنی، همان، صص۳۸۷، ۳۹۴.

9.. شجری، همان، صص۶۴۳، ۶۴۵.

10.. ر.ک: همان، ص۵۷۵؛ صدوق، الامالی، ص۴۱۵؛ ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، ج۲۴، ص۹۵؛ صدوق، همان، ص۹۴.

  • نام منبع :
    زیدیه و حدیث امامیه
    سایر پدیدآورندگان :
    اعظم فرجامي
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1394
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 49459
صفحه از 575
پرینت  ارسال به