237
زیدیه و حدیث امامیه

بررسی اسناد

کلینی: او حدود ۲۰ روایت از حسن بن صالح گزارش می‌کند. همهٔ اسناد کلینی جز یک مورد با واسطهٔ حسن بن محبوب به حسن بن صالح می‌رسد. آن یک روایت را علی بن محمد بن سلیمان نوفلی از حسن بن صالح روایت می‌کند که مطابق بقیهٔ روایات به امام صادق علیه السلام نمی‌رسد. موضوع این روایت سیرهٔ امام باقر علیه السلام در رمی جمرات است.۱ نوفلی در منابع رجالی مهمل و ناشناخته است؛ ولی با توجه به اسناد و موضوع روایاتی که نقل کرده به نظر می‌رسد از زیدیه یا شیعهٔ مایل به قیام بوده است.۲ ۱۸ روایت کلینی از حسن فقهی است.

صدوق: او باآنکه به کتاب حسن طریقی ارائه نکرده، ۶ روایت فقهی از او در من لا یحضر آورده که در همهٔ آنها حسن بن محبوب راوی است و خبر به امام صادق علیه السلام می‌رسد؛۳ شاید این شش روایت را صدوق از مجموعه کتاب‌های حسن بن محبوب برداشت کرده و

1.. كلینی، همان، ج۴، ص۴۸۶.

2.. نوفلی در سیرهٔ رفتاری صاحب واقعهٔ فخ (حسین بن علی متوفای ۱۶۹ق) گزارش‌هایی نقل كرده است، چنان‌كه گویی خود در حادثه شركت داشته یا آن را از نزدیك دیده است (ر.ک: ذهبی، تاریخ الاسلام، ج۱۰، ص۳۷). پدرش نیز از یحیی برادر نفس زكیه روایت می‌كند (ابن‌عساكر، تاریخ مدینة دمشق، ج۵۳، ص۱۲۶). ابوالفرج اصفهانی نیز مواردی از گزارش‌های تاریخی قیام‌های زیدیه را از نوفلی و پدرش نقل می‌كند (مقاتل الطالبیین، صص۲۷۸، ۳۲۴) و بااین‌حال یادآور می‌شود كه از نقلیات این پدر و پسر اندك بهره برده است؛ زیرا به آنها اعتماد ندارد (ص۳۴۴).

3.. ر.ک: صدوق، كتاب من لا یحضره الفقیه، ج۳، صص۱۴۷، ۱۸۹، ۴۳۳ و ج۴، صص۱۰۶، ۱۶۹، ۳۳۶.


زیدیه و حدیث امامیه
236

۷. حسن بن صالح بن حی

عباس بن عامر بن رباح قصبانی راوی کتاب حسن بن صالح است. نجاشی او را ثقه و پرحدیث معرفی می‌کند.۱ احتمالاً عباس بن عامر کتاب حسن را به طریق وجاده نقل می‌کند؛ زیرا در هیچ سندی از منابع امامی یا زیدی یا اهل سنت از حسن بن صالح نقل نمی‌کند. احتمال می‌رود که بین علی بن حسن بن فضال و عباس بن عامر افتادگی باشد؛ زیرا راوی عباس همیشه پدر علی، یعنی حسن بن علی بن فضال (۲۲۴ق)،‌ است. علی بن محمد بن زبیر قُرَشی (۳۴۸ق) را پیش‌تر معرفی کردیم که از محدثان کوفه و راوی همهٔ کتاب‌های علی بن حسن بن فضال بوده است۲ و اهل سنت وی را معرفی و توثیق کرده‌اند.۳ احمد بن عبدالواحد استاد نجاشی است. نجاشی او را ستوده و برای نقل کتاب حسن بن صالح از وی اجازه گرفته است.۴ بااین‌حال به نظر

1.. نجاشی، همان، ص۲۸۱.

2.. طوسی، الرجال، ص۴۳۱.

3.. ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۱۵، ص۵۶۷.

4.. نجاشی، همان، ص۸۷.

  • نام منبع :
    زیدیه و حدیث امامیه
    سایر پدیدآورندگان :
    اعظم فرجامي
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1394
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 49432
صفحه از 575
پرینت  ارسال به