223
زیدیه و حدیث امامیه

گفتنی است که هیچ یک از روایات طلحة بن زید در تألیفات صدوق، به جز ۴ مورد، بر امام صادق علیه السلام متوقف نیست و بیشتر روایات از این امام به امام باقر علیه السلام، پیامبر صلی الله علیه و اله یا امام علی علیه السلام منتهی می‌شود. احتمالاً این پدیده به سبب اعتقادات طلحه است که روایت را تنها در صورت اتصال به پیامبر صلی الله علیه و اله صحیح می‌دانسته است و ازاین‌رو سعی می‌کرده منقولاتش چنین سلسله سندی داشته باشند.

طوسی: وی نزدیک به ۲۵ روایت از طلحه گزارش کرده که بیشتر آنها با نقل محمد بن یحیی خزاز است. تعدادی از روایات هم به نقل محمد بن سنان است.۱ طوسی دلالت شش روایت را نپذیرفته و آنها را از احادیث موافق عامه و تقیه‌ای شمرده۲ و ۹

1.. محمد بن یحیی خزاز، محمد بن سنان، عبداللّه بن مغیره و ابراهیم بن مهزم به ترتیب ۱۵، ۷، ۳ و ۳ روایت نقل كرده‌اند.

2.. برای نمونه ر.ک: طوسی، الاستبصار، ج۱، ص۴۲۰ و ج ۴، ص۱۸۷.


زیدیه و حدیث امامیه
222

یحیی خثعمی را از عامه می‌داند.۱

پس از محمد بن یحیی، محمد بن سنان بیشترین روایات را از طلحه نقل کرده است.۲ باز هم طریق کلینی به محمد بن سنان به طریق صدوق شباهت بیشتری دارد تا طریق طوسی که در آن راوی محمد بن سنان، محمد بن حسین بن ابی‌خطاب است.۳ ابراهیم بن مهزم۴ و عبداللّٰه بن مغیره نیز در ۵ تا ۶ روایت راوی طلحه هستند. نجاشی هر دو را توثیق کرده است.۵ عثمان بن عیسی نیز یک روایت از طلحه نقل کرده است.۶ وی از سران و بزرگان واقفیه است.۷ در روایتی دیگر منصور بن حازم را راوی طلحه ذکر کرده‌اند که احتمالاً ناشی از اشتباه ناسخان است؛ زیرا منصور بن حازم در شمار اصحاب امام باقر علیه السلام و امام صادق علیه السلام است۸ و بعید است که از امام صادق علیه السلام با واسطه نقل کرده باشد. شاید در اینجا باید منصور بن یونس را راوی طلحه در طریق نجاشی بدانیم.

صدوق: وی بیش از ۲۰ روایت از طلحة بن زید گزارش کرده و تنها در ۵ روایت از طریقی که خود گفته، پیروی کرده است. محمد بن سنان، محمد بن یحیی خزاز و عبداللّٰه بن مغیره سه راوی‌ای هستند که

1.. طوسی، الاستبصار، ج۲، ص۳۰۵.

2.. محمد بن یحیی ۳۳ روایت، و محمد بن سنان ۱۲ روایت از طلحه در الكافی نقل كرده‌اند.

3.. كلینی تنها یك خبر را از محمد بن سنان با واسطهٔ محمد بن حسین خطاب (طبق طریق طوسی) گزارش می‌كند.

4.. در یكی از این روایات ابراهیم كرخی ثبت شده است؛ اما ابراهیم بن ابی‌زیاد كرخی مجهول است و احتمال دارد این ناشی از تصحیف ناسخان باشد. ر.ک: كلینی، الکافی، ج۶، ص۳۸۵.

5.. نجاشی، همان، صص۲۲، ۲۱۵. طوسی تنها به كتاب ابراهیم بن مهزم طریقی ارائه می‌دهد؛ ر.ک: الفهرست، ص۴۳.

6.. متن روایت چنین است: «أكل الطین یورث النفاق» (كلینی، همان، ج۶، ص۲۶۵). ابن‌عدی این روایت را با نقل عثمان بن عیسی طباع از طلحه از جابر جعفی از امام باقر علیه السلام از جابر انصاری از پیامبر صلی الله علیه و اله می‌آورد و آن را یكی از روایات ضعیف طلحه می‌داند (ر.ک: الكامل فى ضعفاء الرجال، ج۲، ص۱۵۸).

7.. نجاشی، همان، ص۳۰۰؛ طوسی، الفهرست، ص۱۹۳؛ همو، الرجال، صص۳۴۰، ۳۶۰.

8.. طوسی، الرجال، صص۱۴۷، ۳۰۶.

  • نام منبع :
    زیدیه و حدیث امامیه
    سایر پدیدآورندگان :
    اعظم فرجامي
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1394
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 49970
صفحه از 575
پرینت  ارسال به