217
زیدیه و حدیث امامیه

این حساب سه راوی از فهرست نویسندگان زیدی که نجاشی معرفی کرده است، حذف می‌شوند.

گفتنی است در این بررسی راویان و محدثان امامی یا نزدیک به اعتقادات امامی که منتقل‌کنندهٔ کتاب‌های زیدیه به محافل امامی بودند، شناسایی شدند. در نمودار هر یک از اسناد، خانه‌ای که حاوی نام این افراد است، با پس‌زمینهٔ تیره متمایز شده است.

برای شناسایی پرکاربردترین طریق از میان طرق رجالیان به کتاب‌های زیدیه، باید روایات این راویان را در منابع روایی امامیه بررسی کرد. از ۱۹ راوی صاحب کتابی که نجاشی به آنها طریق داده است، عبداللّٰه بن زبیر و عامر بن کثیر روایات چندانی در منابع امامی ندارند و سالم بن ‌ابی‌حفصه نیز بیشتر به عنوان مخالف مطرح شده است. ازاین‌رو اسناد روایات ۱۶ راوی دیگر را در منابع حدیثی امامیه با تفصیل بیشتر بررسی خواهیم کرد.

۱. سالم بن ابی‌حفصه (۱۳۷ق)

سالم از راویانی است که تنها نجاشی به کتاب داشتن او اشاره کرده و به آن طریق داده است.۱ البته در طریق نجاشی هم افتادگی وجود دارد. در انتهای این طریق ابویوسف یعقوب بن یزید انباری (متوفای بعد از ۲۷۰ق) قرار دارد که اهل سنت معمولاً وی را تمّار و شاعر معرفی می‌کنند.۲ او کاتب منتصر عباسی بوده است.۳ رجال‌شناسان امامی او را توثیق کرده و در شمار یاران و راویان سه امام هشتم، نهم و دهم علیهم السلام نام برده‌اند؛۴ گرچه با توجه به تاریخ درگذشت یعقوب بعید به نظر می‌رسد که وی دوران هر سه امام را درک کرده باشد. مهم این است که نمی‌توان

1.. نجاشی، الرجال، ص۱۸۸.

2.. خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۱۴، ص۲۸۹. خطیب می‌افزاید: یعقوب در اواخر حكومت معتمد عباسی درگذشته و مسلماً معتمد از درگذشتگان سال ۲۷۹ق است.

3.. نجاشی، همان، ص۴۵۰. كشی وی را كاتب ابودلف می‌داند؛ ر.ک: الرجال، ج۲، ص۸۶۹.

4.. نجاشی او را از راویان امام جواد علیه السلام می‌داند (همان). طوسی تنها در زمرهٔ اصحاب امام رضا علیه السلام و امام هادی علیه السلام از او یاد می‌كند (ر.ک: الرجال، صص۳۶۹، ۳۹۳).


زیدیه و حدیث امامیه
216

پرکاربردترین طرق نجاشی

از ۲۲ راوی زیدی که نجاشی به آنان اشاره کرده است، در اینجا طرق کتاب‌های ۱۹ راوی را بررسی می‌کنیم؛ زیرا سلیمان بن خالد اقطع، چنان‌که در فصل پیشین گفتیم، باآنکه زید را در قیامش همراهی کرد و در این قیام دستش هم قطع شد، بعدها به‌کلی از باورهای زیدی خود عدول کرد و ازاین‌رو دیگر نباید او را زیدی محسوب کرد. همچنین دو راوی زیدی هستند که نجاشی به کتاب‌هایشان اشاره می‌کند؛ اما به آنها طریقی نمی‌دهد؛ آن دو راوی غالب بن عثمان همدانی و عبداللّٰه بن نجاشی هستند. با

  • نام منبع :
    زیدیه و حدیث امامیه
    سایر پدیدآورندگان :
    اعظم فرجامي
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1394
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 49325
صفحه از 575
پرینت  ارسال به