143
زیدیه و حدیث امامیه

بن ثابت ابوالمقدام است.۱

در برخی موارد به نظر می‌رسد که عمرو روایاتی را به پدرش نسبت می‌دهد و چهره‌ای دگرگون از وی به نمایش می‌گذارد. اهمیت پدر عمرو به سبب قدمتش است؛ زیرا در طبقهٔ فقها و بزرگانی همچون ابراهیم نخعی و حکم بن عتیبه می‌زیسته و نقش حلقهٔ اتصال میان این بزرگان و محدثان بعدی را ایفا می‌کرده است. ازاین‌رو نام او در سند حدیث بر قدمت و اصالت آن می‌افزوده است. اینکه رجال‌شناسان اهل سنت ثابت را توثیق، و عمرو را تضعیف کرده‌اند،۲ شاید گواه آن است که عمرو از اعتبار پدر سود می‌جسته و روایات منطبق بر باور‌هایش را بدو نسبت می‌داده است.

از عبدالرحمن بن مهدی نقل کرده‌اند: «اگر می‌خواستم روایتی از عمرو نقل کنم، به احادیث پدرش از سعید بن جبیر دربارهٔ تفسیر می‌پرداختم».۳ این بیان نشان می‌دهد که ثابت راوی اشخاص مهمی چون سعید بوده که مورد توجه اهل سنت قرار گرفته است. در تضعیف عمرو دو دلیل عمده برشمرده‌اند: یکی سبّ سلف (دشنام به پیشنیان)،۴ و دیگری غلو در تشیع.۵ هرچند به شهادت ابن‌معین، که بارها به ثقه نبودن عمرو گواهی داده،۶ عمرو بن ثابت دروغ‌گو نبوده است.۷

۱۳. ابوجناده حُصَین بن مُخارِق سلولی (دههٔ ۱۸۰ق)

ابوجناده اهل کوفه، نابینا، از نوادگان «حبشی بن جناده» صحابهٔ پیامبر صلی الله علیه و اله، و از یاران امام صادق علیه السلام بوده است؛۸ هرچند روایاتش نشان می‌دهد امام کاظم علیه السلام را نیز درک کرده است.

1.. خویی، معجم رجال الحدیث، ج۱۴، ص۸۲.

2.. ابن‌معین، تاریخ ابن‌معین بروایة الدوری، ج۱، ص۳۷۷.

3.. عقیلی، الضعفاء الکبیر، ج۳، ص۲۶۲.

4.. ر.ک: احمد بن حنبل، العلل، ج۳، ص۴۸۵.

5.. عجلی، معرفة الثقات، ج۲، ص۱۷۳.

6.. ر.ک: ابن‌معین، همان، ج۱، ص۲۴۷.

7.. عقیلی، همان، ج۳، ص۲۶۳.

8.. طوسی، الرجال، ص۱۹۱.


زیدیه و حدیث امامیه
142

۱۲. عمرو بن ابی‌المقدام ثابت بن هرمز (۱۷۲ق)

عمرو بن ثابت روزگار سه امام باقر علیه السلام، صادق علیه السلام و کاظم علیه السلام را درک کرده است؛ اما طوسی او را تنها در زمرهٔ یاران صادقین یاد می‌کند.۱ این در حالی است که او ۲۴ سال از دوران امامت امام کاظم علیه السلام (۱۸۴ق) را درک کرده است؛ اما هیچ نقلی از ایشان ندارد و ازاین‌رو محتمل است که به یکی از فرقه‌های شیعی منحرف پس از صادقین علیهما السلام گرویده باشد. در این میان نجاشی به روایت عمرو از امام زین‌العابدین (۹۴ق) هم تصریح کرده است؛۲ اما با توجه به فاصلهٔ زمانی میان او و امام زین‌العابدین علیه السلام بسیار بعید به نظر می‌رسد که او آن امام را دیده باشد و احتمالاً روایات ایشان را از نسخهٔ پدرش به طور مرسل نقل می‌کرده است. البته دربارهٔ پدرش نیز تردیدهایی هست. برای مثال کشّی پدر او را از سردمداران بتریه می‌داند؛۳ در‌حالی‌که ثابت همانند حکم بن عتیبه سال‌ها پیش از قیام زید درگذشته و هیچ گاه روزگار ظهور این فرقه را ندیده است. احتمالاً روایاتی که عمرو از پدرش نقل کرده، سبب چنین برداشتی شده است و در اصل باید خود عمرو را از باورمندان این گروه دانست.

عمرو از طریق پدرش نسخه‌ای را از علی بن حسین علیه السلام روایت کرده است.۴ اما خودش نیز کتابی کوچک (لطیف) داشته است.۵ صدوق نیز دو بار طریق کتاب عمرو را تکرار می‌کند۶ و حتی به کتاب پسر او یعنی محمد بن عمرو نیز طریق می‌دهد.۷ طوسی به دو کتاب حدیث الشوری و المسائل التی اخبر بها امیرالؤمنین الیهودی از عمرو بن میمون ابوالمقدام طریق می‌دهد۸ که خویی معتقد است این نیز همان عمرو

1.. ر.ک: طوسی، الرجال، صص۱۴۱، ۲۴۸.

2.. نجاشی، الرجال، ص۲۹۰.

3.. ر.ک: كشی، الرجال، ج۲، صص۴۹۹، ۵۰۵.

4.. نجاشی، همان، ص۱۱۶.

5.. ر.ک: همان، ص۲۹۰.

6.. صدوق، كتاب من لایحضره الفقیه، ج۴، صص۴۹۷، ۵۱۴.

7.. همان، ص۵۲۲.

8.. طوسی، الفهرست، ص۱۸۱.

  • نام منبع :
    زیدیه و حدیث امامیه
    سایر پدیدآورندگان :
    اعظم فرجامي
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1394
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 49597
صفحه از 575
پرینت  ارسال به