شدهاند. بههرروی شهرت و بلندآوازگی حسن بن صالح سبب شده اطلاعات بسیاری از این محدث سدهٔ دوم در دست باشد که در اینجا تنها به خلاصهای از آنها اکتفا میکنیم.
از مهمترین نظریات مشهور حسن بن صالح قیام با شمشیر است. بسیاری از کسانی که او را دیدهاند به این اعتقاد او شهادت دادهاند. سفیان ثوری، حفص بن غیاث، یوسف بن اسباط، زائدة بن قدامه و عبداللّٰه بن داود، همگی دربارهٔ حسن گفتهاند: «یری السیف»۱ (خروج با شمشیر را واجب میدانست). عبداللّٰه داود شهادت داده است که حسن، برادرش و اصحابش را دیده که اجتماع کرده بودند و تا صبحدم دربارهٔ قیام سخن میگفتند.۲ از سفیان ثوری بیش از دیگران در سرزنش این اعتقاد او نقل شده است؛ از جمله اینکه با لحنی طعنهآمیز گفته است: «ذاک رجل یرى السیف على أمة محمد».۳
پس از اعتقاد به قیام مسلحانه، بزرگترین عیب حسن بن صالح از نگاه عالمان و فقهای اهل سنت، شرکت نکردن او در نماز جمعه بوده است؛ به گونهای که آن را عامل نارضایتی از مذهب و اعتقاداتش دانستهاند. عبداللّٰه بن داود گواهی داده است که حسن هفت سال نماز جمعه را ترک کرد.۴ سفیان بن سعید ترک نماز جمعه حسن را با وجود وسعت علم و فقاهتش، عیبی بر وی دانسته است.۵ ذهبی این عمل او را دلیلی بر بدعت در شیعهگری میداند.۶ از مروزی نقل کردهاند: «ما از مذهب حسن بن صالح خوشمان نمیآید؛ زیرا او از شرکت در نماز جمعه خودداری میکند».۷ گفته
1.. ر.ک: عقیلی، همان، ج۱، صص۲۳۰-۲۳۲.
2.. همان، ص۲۳۲.
3.. همان، ص۲۳۰. در خبری دیگر وی حسن را «صاحب سیف لا یملأ جوفه شئ» وصف كرده است.
4.. ابنخلّال، السنه، ج۱، ص۱۳۵، ش۹۳.
5.. عقیلی، همان، ج۱، ص۲۳۱. ابنادریس نیز گفته است: «مرا با ابنحی كاری نیست كه خواندن نماز جمعه راباور ندارد».
6.. ذهبی، تذكرة الحفاظ، ج۱، ص۴۹۶.
7.. ابنمبرد، بحر الدم، ص۴۰.