ویژگی‌های شخصیتی حسن بن صالح
نخستین دلیل شهرت حسن بن صالح که او را نزد همهٔ فرقه‌ها و اقوام مثال‌زدنی کرده، تقوا و پارسایی اوست.۱ دربارهٔ همواره متواضع و فروتن نشستن حسن،۲ شب‌زنده‌داری‌های پیاپی،۳ بسیار صدقه دادن، شمردن کلماتش به هنگام سخن۴ و نیز بیهوش شدنش پس از شنیدن برخی آیات قرآن، روایات و اخبار متعددی نقل کرده‌اند.
ویژگی دیگر حسن بن صالح فقه متمایز و صاحب فتوا بودن اوست. احمد بن حنبل دربارهٔ او گفته است: «او از فقهای بزرگ بود و اقوال و نظریاتی داشت که در مسائل اختلافی نقل می‌شود».۵ حسن بن صالح فقه را بیشتر در کوفه، و بیش از همه از ابن‌ابی‌لیلی (۱۴۸ق)، که برایش احترام بسیاری قائل بود، فرا گرفت.۶ حسن را هم‌طبقهٔ سفیان بن سعید ثوری۷ معرفی می‌کنند۸ و به نظر می‌رسد اساتید مشترک و گاه مواضع مشترک فقهی داشتند.۹ هر دو از ابن‌ابی‌لیلی علم آموختند و هر دو در مقابل ابوحنیفه و آرائش و نیز مرجئه مخالفت خود را ابراز کردند.۱۰
نگاهی به کتاب‌های فقهی قرون سوم تا پنجم نشان می‌دهد که آراء و اقوال او در
1.. ابن‌ابی‌دنیا در كتاب‌های اخلاقی‌اش از سخنان و روایات پارسایانهٔ حسن بن صالح یاد می‌كند. ر.ک: مكارم الاخلاق، ص۴۴؛ الورع، ص۸۲؛ الاخوان، ص۱۳۸.
2.. فضل بن دكین نقل كرده است که هیچ‌گاه ندیدم او چهارزانو بنشیند (ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۳۷۵).
3.. گفته شده حسن را «حیة الوادی» می‌خوانده‌اند؛ یعنی كسی كه شب نمی‌خوابد. از خود او هم نقل کرده‌اند: «من از خدا شرم می‌كنم که بخوابم...». ر.ک: مزی، تهذیب الکمال، ج۲۰، ص۴۶۶.
4.. ابن‌ابی‌دنیا، الورع، ص۷۸.
5.. صفدی، الوافی بالوفیات، ج۱۲، ص۳۹.
6.. برای نمونه ر.ک: ابن‌ابی‌شیبه، المصنف، ج۳، صص۳۹، ۱۹۳ و ج۴، ص۱۵۷؛ محمد بن خلف بن حیان، أخبار القضاة، ج۳، صص۱۳۲- ۱۳۳.
7.. سفیان برخلاف حسن بن صالح از ثور قبیلهٔ تمیم بوده است. ر.ک: سمعانی، الانساب، ج۱، ص۵۱۷.
8.. حسن بن صالح خود گفته است: «سفیان ثوری پنج سال پیش از من به دنیا آمده است»؛ ر.ک: علی بن جعد، المسند، ص۳۰۶.
9.. برای نمونه ر.ک: ابن‌عبدالبر، الاستذكار، ج۱، صص۷۳، ۸۸، ۲۶۴، ۲۷۹.
10.. ر.ک: خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۱۳، ص۴۳۱. در گزارشی آمده است که هر دو از حضور بر جنازهٔ مسعر بن كدام خودداری كرده و او را از مرجئه دانسته‌اند. ر.ک: ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۳۶۵؛ ابن‌سعد همین گزارش را دربارهٔ عمر بن ذر مرجئی نیز ذكر كرده است؛ رک: ج۶، ص۳۶۲.
