115
زیدیه و حدیث امامیه

مذکور در این روایات، مثل برداشت از مفهوم «اهل‌بیت»، با عقاید جارودیه سازگارتر است تا امامیه.۱

فضیلت‌شماری

شمار فراوانی از روایات ابوالجارود نقل مناقب و فضایل امام علی علیه السلام و خاندانش است. در برخی از آنها مدح و ستایش پیامبر صلی الله علیه و اله دربارهٔ علی علیه السلام از زبان خود امام نقل شده و در بعضی دیگر معجزات آن حضرت بیان شده است.۲ در شماری دیگر از این روایات، بعضی آیات قرآن ناظر به ولایت امیرالمؤمنین یا افضلیت ایشان تفسیر شده‌اند.۳ در پاره‌ای از روایات هم به درگیری‌های سیاسی امام علی علیه السلام و شیخین اشاره می‌شود که معمولاً در این‌گونه روایات شیخین متهم می‌شوند و خود به اشتباهاتشان اعتراف می‌کنند.۴ نمی‌توان به‌درستی دربارهٔ صحت یا سقم همهٔ این روایات داوری کرد؛ اما مفاهیم مطرح در برخی از آنها یا سبک بیانشان به گونه‌ای است که بیشتر به افسانه‌ها و قصص روات غالی و قصه‌گویان شباهت دارند.۵

پس از امام علی علیه السلام محبوب‌ترین امام نزد زیدیه امام حسین علیه السلام است که دست به قیامی خونین زد. زیدیه که بنابر باورهایشان این سبک از مبارزه را بر روش‌های دیگر ترجیح می‌دادند، در نقل فضایل و اخبار مربوط به قیام حسینی بسیار کوشا بوده‌اند. در دسته‌ای از این روایات پیامبر صلی الله علیه و اله قیام امام حسین علیه السلام و سرنوشت خون‌بار او را به ام‌سلمه خبر می‌دهد.۶ برتری سرزمین کربلا و

1.. ر.ک: ماهر جرار، «تفسیر ابوالجارود زیاد بن منذر»، ترجمهٔ محمدكاظم رحمتی، آینهٔ پژوهش، ش۹۵، ۱۳۸۴ش، صص۲۹ به بعد.

2.. برای نمونه ر.ک: صفار، بصائر الدرجات، صص۲۳۸و۲۷۴ كه یكی ماجرای رد الشمس، و دیگری سبز شدن تكه چوبی از درخت گلابی به اشارت امام را بیان می‌كند.

3.. در بسیاری از روایات برخی تعابیر آیات به ولایت علی علیه السلام تأویل می‌شود؛ به طور مثال گفته شده است که مراد از «اذان» در آیهٔ (وَأَذَانٌ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ) (توبه:۳) امام علی علیه السلام است. ر.ک: صدوق، معانى الاخبار، ص۲۹۸؛ نیز ر.ک: صفار، همان، ص۱۵۲.

4.. ر.ک: صفار، همان، ص۲۹۶؛ صدوق، الخصال، صص۱۷۱، ۵۵۴.

5.. برای نمونه ر.ک: صدوق، الامالی، ص۶۸۴.

6.. ر.ک: صدوق، الامالی، ص۲۰۳.


زیدیه و حدیث امامیه
114

موضوع روایات ابوالجارود

روایات نقل‌شده از ابوالجارود حوزه‌های متنوعی از مباحث و موضوعات را دربرمی‌گیرد؛ چنان‌که می‌توان از روایات فقهی تا روایات مربوط به خوراکی‌ها را در مجموعه روایات نقل‌شده از او یافت؛ اما بیشترین و برجسته‌ترین روایاتی که از او نقل کرده‌اند، در حوزهٔ مسائل اعتقادی، و به‌ویژه مربوط به بحث امامت، است. ازاین‌رو در اینجا بر این دسته روایات تمرکز بیشتری خواهیم داشت.

برخی روایات نقل‌شده از ابوالجارود در منابع امامی به‌وضوح نشان از باورهای زیدیه دارد. از این میان بعضی روایات در ستایش یا تأیید زید است؛ برای نمونه او روایت پیشگویانه‌ای از امام باقر علیه السلام در مدح و ثنای زید بن علی نقل کرده که در آن زید سید اهل‌بیت امام و خون‌خواه آنان معرفی شده است.

از سوی دیگر، بیزاری و تبری زیدیه از خوارج به سبب دشمنی‌شان با امیرالمؤمنین علیه السلام مشهور است. البته خوارج به سبب اعتقادات خاصی که داشتند، نزد بیشتر مسلمانان منفور بودند؛ اما زیدیه که اقدام مسلحانه در برابر مخالفان را جایز می‌دانستند، بیش از دیگران در پی قلع و قمع خوارج بودند. حتی در خبری آمده است که زیدیان کشتن خوارج را مستحب و دارای ثواب می‌دانستند و به تعداد خوارجی که به قتل رسانده بودند، مباهات می‌کردند.۱ ابوالجارود نیز دشمنی با این گروه را در قالب روایتی از ابوجعفر علیه السلام گنجانده است. طبق این روایت وی نزد امام بر قالی زیر پایش دست می‌کشد و امام آن را دارایی «ام‌علی»، یکی از همسرانش، معرفی می‌کند. در دیدار بعد ابوالجارود نابینا با دست کشیدن آن قالی را نمی‌یابد و علت را جویا می‌شود. امام می‌گوید: ام‌علی بر باور خوارج بوده است و چون امام نتوانسته او را از نظرش برگرداند، ناچار او را طلاق داده است.۲ ماهر جرار نیز برخی روایات تفسیری ابوالجارود را تحلیل کرده و به این نتیجه دست یافته است که برخی تفاسیر و تعابیر

1.. ر.ک: كشی، همان، ج۲، ص۶۳۳.

2.. ر.ک: كلینی، همان، ج۶، ص۴۷۷.

  • نام منبع :
    زیدیه و حدیث امامیه
    سایر پدیدآورندگان :
    اعظم فرجامي
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1394
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 49402
صفحه از 575
پرینت  ارسال به