109
زیدیه و حدیث امامیه

پیاپی در سفر مکه او را به دلیل انکار پدرش سرزنش می‌کند.۱ با وجود این روایات، ابوالجارود روایاتی از امام صادق علیه السلام نقل کرده است.۲ محمد بن سنان گواهی داده که ابوالجارود نمرد مگر آنکه شراب مست‌کننده نوشید و به دوستی کافران مبتلا شد.۳

دیدگاه رجالیان اهل سنت

رجال‌شناسان اهل سنت نیز مانند شیعیان ابوالجارود را تضعیف و تکذیب کرده‌اند. وی در چندین نقل از یحیی بن معین «کذاب» معرفی شده است.۴ احمد حنبل و دیگران تنها در تضعیف احادیث ابوالجارود سخن گفته و آنها را متروک،۵ منکر، واهی و به‌شدت ضعیف۶ ارزیابی کرده‌اند. از سخن این رجال‌شناسان برمی‌آید که دلیل اصلی ضعف ابوالجارود از نظر آنان روایات غلوآمیز وی در فضایل اهل بیت علیهم السلام و مثالب صحابه است که آنان را چنان به خشم آورده که او را «رافضی» و حدیث‌ساز خوانده‌اند.۷ بیش از همه ابن‌معین در تضعیف او کوشیده و حتی او را «دشمن خدا» خوانده است.۸ ابن‌عدی او را یکی از غالیان کوفی می‌داند که در احادیث فضایل و مثالب افراط کرده و به همین جهت روایاتش و حتی راویانش تضعیف شده‌اند.۹ معمولاً رجال‌شناسان اهل سنت به روایت کردن ابوالجارود از ابوجعفر علیه السلام هم اشاره

1.. همان، ج۲، ص۴۹۷، ح ۴۱۷. در ادامهٔ خبر، راوی گفتار امام صادق علیه السلام را به او یادآور می‌شود و ابوالجارود در تفسیری تأویل‌گونه منظور امام را از پدرش به علی بن ابی‌طالب برمی‌‌گرداند.

2.. برای نمونه ر.ک: كشی، همان، ج۱، ص۳۶۷؛ كلینی، همان، ج۲، ص۵۷۳ و ج۵، ص۴۲۰ و ج۶، ص۴۰۵.

3.. ابن‌ندیم، الفهرست، ص۲۲۷.

4.. ر.ک: ابن‌معین، تاریخ ابن‌معین بروایة الدوری، ج۱، صص۲۶۹، ۳۲۵، ۳۳۳، ۴۰۵.

5.. احمد بن حنبل، العلل، ج۳، ص۳۸۲؛ نسائی، كتاب الضعفاء والمتروكین، ص۱۸۱.

6.. ابن‌ابی‌حاتم رازی، الجرح والتعدیل، ج۳، ص۵۴۶.

7.. ر.ک: ابن‌حبان، كتاب المجروحین، ج۱، ص۳۰۶. دیدگاه‌های ابن‌حبان دربارهٔ ابوالجارود متناقض به نظر می‌رسد؛ زیرا او در كتاب الثقات نیز ابوالجارود را یاد كرده است (ر.ک: ج۶، ص۳۲۶)؛ البته این احتمال نیز وجود دارد که او دو ابوالجارود زیاد بن منذر را فرض گرفته باشد؛ زیرا مشخصاتی كه برای هر كتاب از این دو ابوالجارود ارائه كرده، با دیگری متفاوت است.

8.. ر.ک: ابن‌حبان، كتاب المجروحین، ج۱، ص۳۰۶.

9.. ابن‌عدی، الکامل فی ضعفاء الرجال، ج۳، ص۱۹۱. او پس از برشمردن شماری از روایات ابوالجارود می‌گوید: وی بیش از اینها روایت دارد كه من ذكر نكردم و همه دربارهٔ فضایل و مثالب است.


زیدیه و حدیث امامیه
108

فرقهٔ جارودیه را منسوب به او می‌داند.۱ کشّی او را «رأس الزیدیه» معرفی می‌کند.۲ ابن‌غضائری معتقد است روایات ابوالجارود بیش از زیدیه در امامیه گسترش یافته است.۳

نجاشی از قول بخاری جرحی دربارهٔ ابوالجارود نقل می‌کند: «یتکلمون فیه».۴ طوسی در جرح و تعدیل ابوالجارود ساکت است؛ اما کشی با صراحت روایات جرح و تضعیف ابوالجارود را نقل می‌کند؛ مانند اخباری که برای سرزنش وی با دست‌مایه قرار دادن نابینایی‌اش، او را کوردل وصف می‌کنند. همچنین او را ملقب به «سرحوب» کرده و فرقه‌اش را نیز «سرحوبیه» خوانده‌اند. گفته‌ شده است که سرحوب نام شیطان نابینایی مستقر در دریاست و بنابر نقل‌ها این لقب را ابوجعفر محمد بن علی علیه السلام بدو داده است.۵ در درستی این اقوال باید تردید کرد؛ زیرا انحراف اعتقادی ابوالجارود سال‌ها پس از قیام زید (۱۲۲ق) و درگذشت امام باقر علیه السلام (۱۱۴ق) رخ داده است.۶

از ابوعبداللّٰه علیه السلام نقل کرده‌اند که پس از دیدن خدمتکاری که ظرف آب را وارونه کرد، فرمود: «اگر خداوند قلب ابوالجارود را برگردانده، چنان‌که این خدمتکار ظرف را وارونه کرد، گناه من چیست؟».۷ کشّی سه خبر دیگر از امام صادق علیه السلام در مذمت و تقبیح ابوالجارود نقل می‌کند؛ در یکی از آنها امام ابوالجارود را در کنار کثیرالنواء و سالم بن ابی‌حفصه کذاب و مکذب می‌خواند؛۸ در دیگری با گفتن «ما فَعَل أبوالجارود» سرانجام او را مرگ در گمراهی پیش‌بینی می‌کند۹ و بنابر خبر سوم دو سال

1.. طوسی، الفهرست، ص۱۳۱؛ همو، الرجال، ص۱۳۵.

2.. كشی، همان، ج۲، ص۴۹۸، ش۴۱۹.

3.. ابن‌غضائری، همان، ص۶۱.

4.. نجاشی، همان. آنچه نجاشی از بخاری نقل می‌كند در التاریخ الكبیر (ج۳، ص۳۷۱) آمده است.

5.. برای همهٔ اطلاعات بالا ر.ک: كشی، ج۲، ص۴۹۵، ح۴۱۳ و نیز ابن‌ندیم، ص۲۲۷.

6.. فان اس معنای «سرحوب» و انتساب آن به ابوالجارود را بیشتر بررسی و نقد كرده است. ر.ک: فان اس، علم الکلام والمجتمع، ج۱، صص۳۶۱ -۳۶۲.

7.. كشی، همان، ح۴۱۴. گفتنی است ماجرای این تمثیل امام را دربارهٔ افراد دیگری از جمله زراره نیز نقل كرده‌اند. ر.ک: همان، ج۱، ص۳۸۱، ح۲۶۸.

8.. همان، ج۲، ص۴۹۶، ح۴۱۶.

9.. همان، ص۴۹۵، ح۴۱۵.

  • نام منبع :
    زیدیه و حدیث امامیه
    سایر پدیدآورندگان :
    اعظم فرجامي
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1394
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 49830
صفحه از 575
پرینت  ارسال به