دارالمعرفة .
در جلد چهارم كتاب (ص ۶۰۶ ـ ۶۱۶ / ش ۱۰۹۳۲ تا ۱۱۰۵۳) ، ۱۰۶ زن راوى ، در ذيل سه عنوان «المجهولات» ، «الكنى» و «من لم يسم» معرفى شده است . مقصود از «مجهولات» ، كسانى اند كه وصف آنان شناخته شده ، نيست . در عنوان اين فصل آمده است : «و ما علّمتُ فى النساء مَن اتهمت و لا مَن تركوها ؛ زنى را نمى شناسم كه متهم شده باشد و يا وى را در نقل حديث رها كرده باشند» . (ج ۴ ، ص ۶۰۴) و مقصود از «من لم يسم» ، كسانى اند كه نامشان دانسته نشده است .
۹ . الاصابة فى تمييز الصحابة ، احمد بن على العسقلانى المعروف بابن حجر (۷۷۳ ـ ۸۵۲ ق) ، بيروت : دار الكتب العلمية .
در جلد هشتم كتاب (۲۹۱ص) ، نام ۱۵۴۵ زن به ترتيب الفبا آمده است .
۱۰ . الضوء اللّامع لأهل القرن التاسع ، محمّد بن عبد الرحمان السخاوى (۸۳۱ ـ ۹۰۲ق) ، القاهرة : دار الكتاب الاسلامى ، ۱۲ ج .
جلد دوازدهم كتاب (معجم النساء) ، به معرفى ۱۰۷۵ زن اختصاص دارد كه بيشتر آنان داراى اجازه يا سماع حديث بوده اند .
۱۱ . تهذيب التهذيب ، ابن حجر عسقلانى (م ۸۵۲ ق) ، حيدر آباد : ۱۳۲۷ ق .
جلد دوازدهم كتاب (ص ۳۹۷ ـ ۵۰۴) ، به معرفى زنان راوى اختصاص دارد و از ۲۷۱ زن ، نام برده شده است .
۱۲ . لسان الميزان ، احمد بن على بن حجر العسقلانى (م ۸۵۲ ق) ، بيروت : دار الكتب العلمية ، بيروت ، ۱۴۱۶ ق / ۱۹۹۶ م ، ۷ ج .
در جلد هفتم (ص ۵۵۷ ـ ۵۷۱) ، از ۱۱۵ زن راوى ، ياد شده است .

تحليل

۱ . گفتنى است كه در سه كتاب : الكامل فى ضعفاء الرجال ، ابن عدى الجرجانى

۳ . كتاب الثقات ، محمّد ابن حبّان (م ۳۵۴ ق) ، حيدر آباد : مؤسسة الكتب الثقافية ، ۱۰ ج .
در اين كتاب ، از ۸۵ زن راوى ، ياد شده است (ر .ك : تمام الانعام بترتيب ما ورد فى كتاب الثقات لابن حبان ، ص ۶۲۵ ـ ۶۲۸) . مؤلّف ، راويان زن را در پايان هر يك از حروف الفبا و پس از راويان مرد ، آورده است .
۴ . الاستيعاب ، ابن عبد البرّ (۳۶۸ ـ ۴۶۳ق) ، تحقيق : على محمّد البجاوى ، القاهرة : نهضة مصر .
در جلد چهارم كتاب (ص ۱۷۸۷ ـ ۱۹۶۶) ، شرح حال هزار زن صحابى بيان شده است .
۵ . اسد الغابة ، على بن ابى الكرم المعروف بابن الأثير (۵۵۵ ـ ۶۳۰ق) ، بيروت : دار احياء التراث العربى .
در جلد پنجم كتاب (۳۸۹ تا آخر) نام بانوان ، به ترتيب الفبا ، همراه گوشه هايى از زندگى آنان ذكر شده است .
۶ . التحبير فى المعجم الكبير ، عبد الكريم السمعانى (م ۵۶۲ ق) ، تحقيق : منيرة ناجى سالم .
سمعانى ، در جلد دوم كتاب (ص ۳۹۶ ـ ۴۳۵/ ش ۱۱۲۴ تا ۱۱۹۳) با عنوان «النسوة اللواتى كتبت عنهنّ» ، نام هفتاد زن را به ترتيب حروف الفبا آورده است و چنان كه از عنوان پيداست ، خود ، حضورا از اين زنان سماع كرده يا اجازه حديث گرفته است .
۷ . تهذيب الكمال ، ابوالحَجّاج يوسف المزّى (۶۵۴ ـ ۷۴۲ ق) ، بيروت : دارالفكر ، ۱۴۱۴ق ـ ۱۹۹۴م .
در جلد ۳۵ كتاب (ص ۱۲۳ ـ ۴۰۱ / ش ۷۷۸۰ ـ ۸۰۴۵) ، ۲۶۵ زن راوى حديث و اسامى استادان آنان مذكور است .
۸ . ميزان الاعتدال فى نقد الرجال ، محمّد بن احمد بن عثمان الذهبى (م ۷۴۸ ق) ، بيروت :