125
سهم زنان در نشر حديث

وى ، در حاشيه اش بر استبصار ، به شرح حال رجال و راويان نيز پرداخته است و صاحب الذريعة آن را به عنوان رجال حميدة ، فهرست نموده است . ۱
۲ . دختر ملّا عزيز اللّه مجلسى و نوه ملّا محمّدتقى مجلسى (زنده در ۱۰۷۴ ق) . وى ، حاشيه اى بر كتاب من لا يحضره الفقيه نوشته است . ۲
۳ . زبيده خاتون . وى شرح چهل حديث به فارسى تحرير كرده كه نسخه خطى آن در كتاب خانه وزيرى يزد به شماره ۹۰۲ موجود است . تاريخ كتابت اين اثر ، به قرن ۱۲ برمى گردد . ۳
۴ . سلطان خانم ، دختر آزادخان . وى ، كتاب مجمع الأحاديث را به فارسى تأليف كرد . در اين كتاب ، احاديث غامض و برخى از مسائل دينى ، به صورت سؤال و جواب مطرح شده است . تاريخ اتمام تأليف ، ۲۴ ذيحجه ۱۲۹۳ ق ، است و آن را به ناصر الدين شاه تقديم كرده است .
نسخه خطى اين اثر در كتاب خانه ملّى به شماره ۳۴۳ موجود است . ۴
۵ . ملكه جهان شاه . وى ، دختر كامران ميرزا نايب السلطنة و همسر محمّدعلى شاه قاجار است . او ، كتابى به نام برهان الايمان ، به عربى و فارسى تأليف كرد كه در سال ۱۳۳۰ ق ، در تبريز ، در قطع رقعى و در ۲۲۴ صفحه به چاپ رسيد . ۵ نسخه سنگى آن در كتاب خانه آستانه رى ، به شماره ۱۷۶۸ موجود است .
۶ . شمس الدولة ، دختر احمد ميرزا عضد الدولة ابن فتح على شاه . وى ، كتابى در ادعيه به نام منتخب الشمس تأليف كرد كه در سال ۱۳۳۵ ق ، در قطع وزيرى ، در ۶۹۸

1.الذريعة الى تصانيف الشيعة ، ج ۱۰ ، ص ۱۱۴ ، ش ۲۳۶ ؛ مأخذشناسى رجال شيعه ، ص ۱۱۱ .

2.اعيان الشيعة ، ج ۳ ، ص ۶۰۷ ؛ دايرة المعارف تشيع ، ج ۳ ، ص ۴۲۴ .

3.فهرست نسخه هاى خطى كتاب خانه وزيرى ، ج ۲ ، ص ۷۴۵ .

4.فهرست نسخه هاى خطى كتاب خانه ملّى ، ج ۱ ، ص ۳۳۴ .

5.فهرست كتب چاپى فارسى ، ج ۱ ، ص ۷۵۲ .


سهم زنان در نشر حديث
124

۳ . تأليف كتب حديثى و علوم حديث

در اين محور ، تأليفات زنان در گردآورى حديث ، شرح بر آن و نگارش در موضوعات علوم حديث ، مورد توجّه است . اين آثار در سه بخش كتب ، پايان نامه ها و مقالات ، معرفى مى شود . البته اين كتاب ها اعم از خطى و چاپى است .

الف . كتب

۱ . حميده رويدشتى اصفهانى (م ۱۰۸۷ ق) .
وى ، بر برخى كتب حديث چون استبصار شيخ طوسى ، حاشيه نوشت . ۱ در كتاب رياحين الشريعة درباره وى مى نويسد :
حميده ، حواشى و تدقيقاتى بر كتب حديثى ، مثل كتاب استبصار شيخ طوسى كه از كتب اربعه است دارد و آن حواشى ، بر غايت فضل و غزارت علم او و فهم سرشار ايشان و كثرت اطّلاع او بر علم رجال و دقّت او در اين قسمت دلالت دارد . ميرزا عبد اللّه الافندى ، در رياض العلماء (نسخه خطّى كتاب خانه ملك) مى نويسد : «من يك نسخه از كتاب استبصار كه به خط آن مخدره بوده و داراى حواشى مفيدى ـ كه تماما از تحقيقات خود او بوده ـ ديدم ، و والد من حواشى او را بسيار نقل مى كرد و آن را معتبر و متين مى شمرد و مدح بسيار مى كرد . . . من در نزد پدرش تحصيل مى كردم . بسيار حميده را مدح مى كرد و گاه از روى مزاح مى فرمود : حميده ، در علم رجال بسيار داناست . از غريب اتفاقات آن كه پدرش ، او را به مرد جاهل احمقى كه از اهل آن قريه و از اقرباى ايشان بود تزويج كرد و مادر حميده چون به اين مزاوجت مايل بود ، صورت گرفت . ۲

1.اعلام النساء ، ج ۱ ، ص ۳۹۸ ؛ الذريعة الى تصانيف الشيعة ، ج ۶ ، ص ۱۸ ، ش ۵۳ .

2.رياحين الشريعة ، ج ۴ ، ص ۱۸۵ .

  • نام منبع :
    سهم زنان در نشر حديث
    سایر پدیدآورندگان :
    مهدي مهريزي
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1387
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 2597
صفحه از 276
پرینت  ارسال به