۴۳۶.الخصالـ به نقل از عبد اللّه‏ بن سنان از معروف بن خَرّبوذ از ابوطفيل عامر بن واثله از حُذَيفة بن اُسيد غفارى ـ: چون پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله از حجّة الوداع، باز گشت و ما همراهش بوديم راه رفت تا به جُحْفه رسيد، سپس به ياران خود دستور داد كه اتراق كنند. آنها هم در آن جا خيمه زدند. نداى نماز، در داده شد و پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله، دو ركعت نماز را با ياران خود گزارد و آن گاه، بديشان روى كرد و فرمود: «خداوند لطيف خبير، مرا آگاهانيده است كه مى‏ميرم و شما نيز خواهيد مُرد، گويى مرا مى‏خوانند و من، پاسخ مى‏دهم. من در آنچه به سبب آن به سوى شما فرستاده شده‏ام و نيز در به يادگار نهادن كتاب و حجّت الهى، مسئول هستم، چنان كه شما هم مسئول هستيد. پس شما به خدايتان چه مى‏گوييد ؟». گفتند: مى‏گوييم: تو [پيام خدا را]رساندى و خيرخواهى كردى و كوشيدى. خداوند هم از طرف ما برترين پاداش را به تو بدهد.
پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله سپس به آنها فرمود: آيا گواهى نمى‏دهيد خدايى جز اللّه‏ نيست و من، فرستاده او به سوى شما هستم و بهشت و دوزخ و برانگيختن پس از مرگ، حقّ است ؟».
گفتند: به همه اينها گواهى مى‏دهيم. پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله فرمود: «بار خدايا ! بر آنچه مى‏گويند، گواه باش. هان ! من، شما را گواه مى گيرم و شهادت مى‏دهم كه خداوند، سرور و سالار من است و من، سرور و سالار هر مسلمانى هستم و اين كه من نسبت به مؤمنان از خود ايشان سزاوارترم. آيا به اين جايگاه براى من اقرار داريد ؟ و آن را براى من گواهى مى‏دهيد ؟». گفتند: آرى. آن را براى تو گواهى مى‏دهيم. پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله فرمود: «هان ! هر كه من سرور و سالار اويم، على سرور و سالار اوست و او همين است». سپس پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله، دست على عليه‏السلام را گرفت و با دست خود بالا برد تا زير بغل آن دو، هويدا شد. سپس فرمود: «خدايا ! هر كه او را دوست مى‏دارد، دوست بدار و هر كه او را دشمن مى‏دارد، دشمن بدار. به يار او، يارى رسان و هر كه او را يارى نكرد، يارى‏اش مكن. هان ! من جلودار شما هستم و شما كنار حوض [كوثر] نزد من خواهيد آمد. حوض من در فردا، حوضى است كه پهناى آن، فاصله ميان بُصرا وصنعاست و به شمارِ اختران آسمان، جام‏هاى سيمين دارد. من فردا، هنگام آمدن به كنار حوض من از شما خواهم پرسيد: در آنچه امروز خدا را در آن بر شما گواه گرفتم، چه كرديد و پس از من شما با ثقلين چه كرديد ؟ پس بنگريد در نبودِ من، حقّم را در باره اين دو به هنگام ديدارم چگونه ادا مى‏كنيد ؟». گفتند: اى پيامبر خدا ! اين دو ثقل، كدام هستند ؟ فرمود: «اما ثقل اكبر، كتاب خداوند عز و جل است كه ريسمانى كشيده شده از خدا و من تا شماست كه يك سوى آن به دست خدا و سوى ديگرش به دست شماست. در آن، علم آنچه گذشته و آينده تا روز رستاخيز، آمده است و ثقل اصغر، همان هم‏پيمان قرآن است و آن، على بن ابى طالب است و خانواده او عليهم‏السلام و اين دو از يكديگر جدايى نپذيرند تا در كنار حوض [كوثر] نزد من آيند».
معروف بن خَرَّبوذ مى‏گويد: من اين سخن را بر ابو جعفر (امام باقر) عليه‏السلام عرضه كردم و او فرمود: «ابو طفيل، راست گفته است. ما اين سخن را در كتاب على عليه‏السلام يافته‏ايم و آن را مى‏شناسيم».

۴۳۶.الخصال عن عبد اللّه‏ بن سنان، عن معروف بن خرّبوذ، عن أبي الطفيل عامر بن واثلة، عن حذيفة بن أسيد الغفاري: لَمّا رَجَعَ رَسولُ اللّه‏ِ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله مِن حَجَّةِ الوَداعِ ونَحنُ مَعَهُ، أقبَلَ حَتَّى انتَهى إلَى الجُحفَةِ، فَأَمَرَ أصحابَهُ بِالنُّزولِ، فَنَزَلَ القَومُ مَنازِلَهُم، ثُمَّ نودِيَ بِالصَّلاةِ، فَصَلّى بِأَصحابِهِ رَكعَتَينِ، ثُمَّ أقبَلَ بِوَجهِهِ إلَيهِم فَقالَ لَهُم:
«إنَّهُ قَد نَبَّأَنِيَ اللَّطيفُ الخَبيرُ أنّي مَيِّتٌ وأَنَّكُم مَيِّتونَ، وكَأَنّي قَد دُعيتُ فَأَجَبتُ، وإنّي مَسؤولٌ عَمّا اُرسِلتُ بِهِ إلَيكُم، وعَمّا خَلَّفتُ فيكُم مِن كِتابِ اللّه‏ِ وحُجَّتِهِ، وأَنَّكُم مَسؤولونَ، فَما أنتُم قائِلونَ لِرَبِّكُم ؟».
قالوا: نَقولُ: قَد بَلَّغتَ ونَصَحتَ وجاهَدتَ فَجَزاكَ اللّه‏ُ عَنّا أفضَلَ الجَزاءِ.
ثُمَّ قالَ لَهُم: «أ لَستُم تَشهَدونَ أن لا إلهَ إلاَّ اللّه‏ُ، وأَنّي رَسولُ اللّه‏ِ إلَيكُم، وأَنَّ الجَنَّةَ حَقٌّ، وأنَّ النّارَ حَقٌّ، وأَنَّ البَعثَ بَعدَ المَوتِ حَقٌّ ؟!».
فَقالوا: نَشهَدُ بِذلِكَ.
قالَ: «اللّهُمَّ اشهَد عَلى ما يَقولونَ، ألا وإنّي اُشهِدُكُم أنّي أشهَدُ أنَّ اللّه‏َ مَولايَ وأَنَا مَولى كُلِّ مُسلِمٍ، وأَنَا أولى بِالمُؤمِنينَ مِن أنفُسِهِم، فَهَل تُقِرّونَ لي بِذلِكَ وتَشهَدونَ لي بِهِ ؟».
فَقالوا: نَعَم نَشهَدُ لَكَ بِذلِكَ.
فَقالَ: «ألا مَن كُنتُ مَولاهُ فَإِنَّ عَلِيّا مَولاهُ، وهُوَ هذا»، ثُمَّ أخَذَ بِيَدِ عَلِيٍّ عليه‏السلام فَرَفَعَها مَعَ يَدِهِ حَتّى بَدَت آباطُهُما، ثُمَّ قالَ: «اللّهُمَّ والِ مَن والاهُ وعادِ مَن عاداهُ، وَانصُر مَن نَصَرَهُ وَاخذُل مَن خَذَلَهُ، ألا وإنّي فَرَطُكُم وأَنتُم وارِدونَ عَلَيَّ الحَوضَ حَوضي غَدا، وهُوَ حَوضٌ عَرضُهُ ما بَينَ بُصرى^۱ وصَنعاءَ، فيهِ أقداحٌ مِن فِضَّةٍ عَدَدَ نُجومِ السَّماءِ، ألا وإنّي سائِلُكُم غَدا ماذا صَنَعتُم فيما أشهَدتُ اللّه‏َ بِهِ عَلَيكُم في يَومِكُم هذا إذا وَرَدتُم عَلَيَّ حَوضي ؟ وماذا صَنَعتُم بِالثِّقلَينِ مِن بَعدي ؟ فَانظُروا كَيفَ تَكونونَ خَلَفتُموني فيهِما حينَ تَلقَوني ؟».
قالوا: وما هذانِ الثِّقلانِ يا رَسولَ اللّه‏ِ ؟
قالَ: «أمَّا الثِّقلُ الأَكبَرُ فَكِتابُ اللّه‏ِ عز و جل سَبَبٌ مَمدودٌ مِنَ اللّه‏ِ ومِنّي في أيديكُم، طَرَفُهُ بِيَدِ اللّه‏ِ وَالطَّرَفُ الآخَرُ بِأَيديكُم، فيهِ عِلمُ ما مَضى وما بَقِيَ إلى أن تَقومَ السّاعَةُ، وأَمَّا الثِّقلُ الأَصغَرُ فَهُوَ حَليفُ القُرآنِ، وهُوَ عَلِيُّ بنُ أبي طالِبٍ وعِترَتُهُ عليهم‏السلام، وإنَّهُما لَن يَفتَرِقا حَتّى يَرِدا عَلَيَّ الحَوضَ».
قالَ مَعروفُ بنُ خَرَّبوذَ: فَعَرَضتُ هذَا الكَلامَ عَلى أبي جَعفَرٍ عليه‏السلام فَقالَ: صَدَقَ أبُو الطُّفَيلِ رحمه‏الله، هذَا الكَلامُ وَجَدناهُ في كِتابِ عَلِيٍّ عليه‏السلام وعَرَفناهُ.^۲