207
شناخت نامه حدیث - جلد دوم

۶۷۹.الغيبة، طوسى ـ به نقل از محمّد بن احمد بن داوود قمّى ـ: من، پاسخ ابو القاسم حسين بن روح را ديدم كه به احمد بن ابراهيم نوبختى املا كرده بود و او با خطّ خود بر پشت نوشته‏اى ثبت كرده بود. نوشته‏اى كه از قم آمده و سؤال‏هايى در آن بود و از جمله پرسيده بودند: آيا آن جواب‏ها، پاسخ‏هاى فقيه (امام زمان) عليه‏السلام است يا پاسخ‏هاى محمّد بن على شلمغانى ؟ زيرا از او نقل شده است كه: من، اين سؤال‏ها را پاسخ داده‏ام. امام عليه‏السلام در پشت نگاشته آنان نوشته بود:
«به نام خداوند مهرگستر بخشاينده. از اين نوشته و محتواى آن، آگاه شديم. همه آن، پاسخ ما به سؤال‏هاست و يك حرف آن هم از آن [شلمغانى] وا نهاده گم‏راه گم‏راه كننده، معروف به عزاقرى ـ خدا لعنتش كند ـ نيست و پيش‏تر نيز چيزهايى به دست احمد بن بلال۱ و ديگر همتايانش به سوى شما آمده بود كه آنها هم مانند همين شلمغانى عزاقرى، از اسلام بيرون رفته‏اند. نفرين و خشم خدا بر ايشان باد !».
[محمّد بن احمد قمى مى‏گويد:] در گذشته، از صحّت و سقم اين مسئله جستجو شده بوده و در پاسخ جستجو كننده۲ آمده بود:
«در آنچه به دست اينها بيرون مى‏آيد، زيانى نيست و آن مطالب صحيح اند».

1.به احتمال فراوان «بلال» مصحّف «هلال» باشد زيرا اسم «ابن بلال» محمّد و اسم «ابن هلال» احمد است .

2.علاّمه مجلسى رحمه‏الله مى‏فرمايد : عبارت «من از صحّت آن جويا بودم» ، پايان نوشته پرسشگر است كه در پى اثبات اعتبار و استناد اين توقيع‏ها به ناحيه مقدسه امامت بوده است ، و چون پاسخ اين بخش ، زير آن نوشته شده بوده ، آن را جداگانه آورده تا به اين نكته تذكر دهد .


شناخت نامه حدیث - جلد دوم
206

۶۷۹.الغيبة للطوسي عن محمّد بن أحمد بن داود القمّي: وَجَدتُ بِخَطِّ أحمَدَ بنِ إبراهيمَ النَّوبَختِيِّ وإملاءِ أبِي القاسِمِ الحُسَينِ بنِ روحٍ رضى‏الله‏عنه عَلى ظَهرِ كِتابٍ فيهِ جَواباتٌ ومَسائِلُ اُنفِذَت مِن قُمَّ يُسأَلُ عَنها، هَل هِيَ جَواباتُ الفَقيهِ عليه‏السلام أو جَواباتُ مُحَمَّدِ بنِ عَلِيٍّ الشَّلمَغانِيِّ ؟ لِأَ نَّهُ حُكِيَ عَنهُ أنَّهُ قالَ: هذِهِ المَسائِلُ أنَا أجَبتُ عَنها. فَكَتَبَ إلَيهِم عَلى ظَهرِ كِتابِهِم:
«بِسمِ اللّه‏ِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ، قَد وَقَفنا عَلى هذِهِ الرُّقعَةِ وما تَضَمَّنَتهُ، فَجَميعُهُ جَوابُنا عَنِ المَسائِلِ، ولا مَدخَلَ لِلمَخذولِ الضّالِّ المُضِلِّ المَعروفِ بِالعَزاقِرِيِّ لَعَنَهُ اللّه‏ُ في حَرفٍ مِنهُ، وقَد كانَت أشياءُ خَرَجَت إلَيكُم عَلى يَدَي أحمَدَ بنِ بِلالٍ۱ وغَيرِهِ مِن نُظَرائِهِ، وكانَ مِنِ ارتِدادِهِم عَنِ الإِسلامِ مِثلُ ما كانَ مِن هذا، عَلَيهِم لَعنَةُ اللّه‏ِ وغَضَبُهُ».
فَاستُثبِتَ۲ قَديما في ذلِكَ، فَخَرَجَ الجَوابُ عَلى مَنِ استَثبَتَّ بِأَنَّهُ: لا ضَرَرَ في خُروجِ ما خَرَجَ عَلى أيديهِم وأَنَّ ذلِكَ صَحيحٌ۳.۴

1.. يمكن أن يكون «بلال» مصحّف «هلال» لأن المسمّى بابن بلال ، هو المحمّد والمسمّى بابن هلال هو الأحمد .

2.. قال المجلسي قدس‏سره : قوله «فاستثبتّ» من تتمّة ما كتب السائل ، أي كنت قديما أطلب إثبات هذه التوقيعات هل هي منكم أو لا ؟ ولمّا كان جواب هذه الفقرة مكتوبا تحتها أفرَدَها للإشعار بذلك بحار الأنوار : ج ۵۳ ص ۱۵۴ .

3.. هذا الحديث هو نموذج للوجادة من قِبَل محمّد بن أحمد بن داود القمّي الذي عثر على هذا الكتاب والحديث الذي بخطّ أحمد بن إبراهيم النوبختي .

4.. الغيبة للطوسي : ص ۳۷۳ ح ۳۴۵ ،بحار الأنوار : ج ۵۳ ص ۱۵۰ ح ۱ .

  • نام منبع :
    شناخت نامه حدیث - جلد دوم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری با همکاری جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    3
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1397
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 3631
صفحه از 501
پرینت  ارسال به