۲۰.امام رضا عليه السلام - در آنچه فضل بن شاذان از سخنان ايشان در حكمت تشريع واجبات گرد آورده است - : اگر كسى بپرسد: «چرا اصل نماز، دو ركعت قرار داده شد و در برخى، يك و در برخى، دو ركعت افزوده شده است و برخى افزودهاى ندارند؟» ، گفته مىشود: اصل نماز، يك ركعت است؛ چون كمتر از يك، كه عددى نيست و نماز شكل نمىگيرد؛ ولى خدا مىدانست كه مردم نمىتوانند آن يك ركعت را [نيز ]به تمام و كمال و با توجّه كامل به جا بياورند و از اين رو، نمازى برايشان تحقّق نمىيابد. پس ، يك ركعت ديگر همراه آن كرد تا كاستى ركعت اوّل را با آن ، جبران كنند و بدين گونه خداوند، نماز واجب را دو ركعت قرار داد.
آن گاه پيامبر خدا صلى اللَّه عليه وآله نيز دانست كه بندگان، اين دو ركعت را به تمام و كمال، مطابق آنچه فرمان يافتهاند، به جا نمىآورند. دو ركعت به هر يك از نمازهاى ظهر و عصر و عشا افزود تا دو ركعت فريضه اصلى، كامل شود و چون مىدانست كه مردم در وقت مغرب گرفتارند و در پى افطار و خوردن و نوشيدن و شستن و تهيّه و تدارك كارهاى شبانه هستند، تنها يك ركعت بر نماز مغرب افزود تا بر آنان سبك آيد و مجموع ركعات نماز در شبانهروز فرد شود، و نماز صبح را به حال خود نهاد؛ چون گرفتارى در وقت آن، بيشتر و در پى نيازها بودن عمومىتر است و نيز دلمشغولىها در آن زمان، كمتر است؛ زيرا معاملهها و داد و ستد در شب كمتر است و انسان به نماز صبحش بيشتر از ديگر نمازها توجّه دارد؛ زيرا چون در شب كمتر كار كرده، كمتر انديشناك است .
و اگر كسى بپرسد: «چرا نمازهاى نافله، سى و چهار ركعت قرار داده شدهاند؟»، پاسخ، آن است كه نمازهاى واجب هفده ركعت اند و نافله دو برابر آن وضع شد تا تكميل فريضه باشند.
و اگر بپرسد: «چرا نمازهاى نافله را در وقتهاى گوناگون و نه يك وقت قرار دادند؟»، گفته مىشود: چون برترين وقتها، سه وقت است: هنگام زوال خورشيد و پس از مغرب و سحرها، و خداوند دوست داشت كه در اين وقتهاى سهگانه، برايش نماز بگزارند؛ زيرا اگر نمازهاى نافله در وقتهاى پراكنده توزيع شوند، اداى آنها آسانتر و سبكبارتر از آن است كه همه آنها در يك وقت گرد آورده شوند.