291
شناخت‌نامه نماز جلد اوّل

چنين است: مادام كه انسان، كلام، دهان او مى‏گذارد، او را مدد مى‏كند. همين كه او آن كلام را به زبان اجرا كرد، نشاطى در انسان توليد مى‏شود كه خستگى سابق را برطرف مى‏كند. پس در اوّل، از معلّم به او مدد مى‏شود و در آخر، از او به معلّم مدد مى‏شود.
انسان اگر مدّتى در نماز و اذكار و ادعيه، به اين ترتيب مواظبت كند، البتّه نفس عادى مى‏شود، و اعمال عبادى هم مثل اعمال عاديّه مى‏شود كه در حضور قلب در آنها محتاج به رويّه نيست؛ بلكه مثل امور طبيعيّه عاديّه مى‏شود. ۱
به بيان ساده‏تر، بر اساس اين ره‏نمود ، نمازگزار براى به دست آوردن حضور قلب، در وقت گفتن هر ذكرى در نماز، بايد معناى آن را به قلب خود، تلقين كند؛ يعنى همان طور كه براى ياد دادن الفاظ به كودك، به او تلقين مى‏كند كه بگو: «بابا»، نمازگزار نيز بايد معناى تكبير، تحميد، تسبيح و ساير اذكار را به قلب خود، تلقين نمايد تا توجّه به معناى نماز، عادت و ملكه روح شود و پس از رسوخ معانى نماز در دل، ذكر قلبى، پشتوانه ذكر زبانى گردد.

1.سرّ الصلاة: ص ۲۹.


شناخت‌نامه نماز جلد اوّل
290

و در ديدارى ديگر افزودند:
برهان اين مطلب را كسى مى‏داند كه عمل كند و نتيجه بگيرد. شيطان هم قبول ندارد كه كسى بدون اختيار، عبادتش كند.
۳. اجتناب از لغو (كار و سخن بيهوده)
يكى ديگر از امورى كه بر اساس ره‏نمودهاى آية اللَّه بهجت رحمة اللَّه عليه مى‏تواند در دستيابى به حضور قلب و خشوع در نماز مؤثر باشد، اجتناب از بيهوده‏كارى است. روزى ايشان از نگارنده (رى شهرى) پرسيد: چرا در سوره مؤمنون ، ۱ اجتناب از لغو، در كنار خشوع در نماز آمده است؟
عرض كردم: نمى‏دانم. ايشان در پاسخ به سؤال خود، فرمود:
ممكن است راز آمدنِ «خشوع در نماز» در كنار «اجتناب از لغو» در آيات ياد شده، اين باشد كه اجتناب از سخن و كار بيهوده در دستيابى به خشوع در نماز مؤثّر است و نمازگزار تا از لغو اجتناب نكند، نمى‏تواند در نمازش خاشع باشد.
۴. تلقين اذكار نماز به قلب‏
امام خمينى رحمة اللَّه عليه در كتاب سرّ الصلاة ، ره‏نمود ديگرى براى حضور قلب در نماز ذكر كرده‏اند، كه متن آن، اين است:
شيخ عارف كامل، شاه‏آبادى - روحى فداه - مى‏فرمود: «بايد انسان در وقت ذكر، مثل كسى باشد كه كلام، دهان طفل مى‏گذارد و به او تلقين مى‏كند، براى اين كه او را به زبان بياورد. و همين طور انسان بايد ذكر را تلقين كند. و مادام كه انسان با زبان، ذكر مى‏گويد و مشغول تعليم قلب است، ظاهر به باطن، مدد مى‏كند. همين كه زبانِ طفلِ قلب، باز شد، از باطن به ظاهر، مدد مى‏شود، چنان كه در تلقين طفل نيز

1.مقصود ، آيات : (قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ * الَّذِينَ هُمْ فِى صَلَاتِهِمْ خَشِعُونَ * وَ الَّذِينَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ ؛ به راستى كه مؤمنان ، كامياب شدند؛ همان كسانى كه در نمازشان خشوع دارند و همانها كه [از كار و سخنِ‏] بيهوده، روى‏گردان اند) است (مؤمنون: ۱ - ۳) .

  • نام منبع :
    شناخت‌نامه نماز جلد اوّل
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری، با همکاری مرتضی خوش‌نصیب، ترجمۀ عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1392
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 18757
صفحه از 440
پرینت  ارسال به