حديث ديگر از امام باقر عليه السلام است كه فرمود:
قد سافَرَ رَسولُ اللَّهِ صلى اللَّه عليه وآله إلى‏ ذى خَشَبٍ و هِىَ مَسيرَةُ يومٍ مِنَ المَدينَةِ يَكونُ إلَيها بَريدانِ أربَعَةٌ و عِشرونَ ميلاً فَقَصَّرَ و أفطَرَ فَصارَت سُنَّةً. و قَدَ سَمّى‏ رَسولُ اللَّهِ صلى اللَّه عليه وآله قوماً صاموا حينَ أفطَرَ : العُصاةَ ، قالَ عليه السلام : فَهُمُ العُصاةُ إلى‏ يَومِ القِيامَةِ . ^۱پيامبر خدا صلى اللَّه عليه وآله به ذى خشب - كه يك روز تا مدينه فاصله داشت - سفر كرد. نماز خود را شكسته خواند و روزه‏اش را افطار كرد و اين، سنّت شد. پيامبر خدا صلى اللَّه عليه وآله گروهى را كه زمان افطار كردن خود ، روزه گرفته بودند ، «نافرمانان» ناميد. امام عليه السلام فرمود: آنان تا روز رستاخيز ، نافرمان اند.
بر اين اساس، تمام مذاهب ، در اين موضوع ، اتفاق نظر دارند كه در شريعت اسلامى، به قصر خواندن نماز مسافر، امرى مشروع است. جزيرى در كتاب خود در اين باره مى‏نويسد:
و قد أجمعت الاُمّة على مشروعية القصر. ^۲امّت بر مشروع بودن قصر [نماز مسافر]، اجماع دارند.
با اين حال ، ملاحظه كتب فقهى، گوياى آن است كه احكام و چگونگى نماز قصر، مورد اختلاف قرار گرفته است. اماميّه و حنفيّه ، قصر خواندن نمازهاى چهارركعتى را واجب تعيينى دانسته‏اند ؛ ليكن ديگر فرقه‏هاى اهل سنّت، قصر را تنها مجاز مى‏دانند، هر چند همينان ، خود، در افضليّت قصر يا اتمام، هم‏داستان نيستند. ^۳

نماز قصر در قرآن‏

قرآن كريم در سوره نساء به مسئله قصر نماز پرداخته ، چنين مى‏فرمايد:
(وَ إِذا ضَرَبتُم فِى الْأَرْضِ فَلَيْسَ عَلَيْكُمْ جُناحٌ أَنْ تَقْصُرُوا مِنَ الصَّلاةِ إِنْ خِفْتُمْ أَنْ

۷. نشستن پس از سجده دوم‏

فقهاى شيعه در ركعاتى كه فاقد تشهّدند، نشستن پس از سر برداشتن از سجده دوم را ، كه اصطلاحاً «جلسه استراحت» مى‏نامند ، به استناد رواياتى از امامان اهل بيت عليهم السلام ، واجب و يا لازم الاحتياط مى‏دانند. ^۱ چنان كه در مبحث پيشين بيان گرديد ، آموزه‏ها و سنّت‏هاى اهل بيت عليهم السلام ، از مطمئن‏ترين راه‏هاى كشف آموزه‏ها و سيره رسول خدا صلى اللَّه عليه وآله هستند . بنا بر اين ، با توجّه به تأكيد امامان اهل بيت عليهم السلام بر جلسه استراحت ، مى‏توان نماز پيامبر صلى اللَّه عليه وآله را مشتمل بر اين جزء به شمار آورد. جالب ، اين كه اهل سنّت ، خود روايت كرده‏اند كه پيامبر خدا صلى اللَّه عليه وآله در نمازش، جلسه استراحت را رعايت مى‏كرده ؛ ^۲ ليكن در عين حال ، غالب فقيهانشان بِدان فتوا نداده، و در نتيجه بعد از سجده دوم، بدون مكث بر مى‏خيزند.

۸. قصر نماز در سفر

اهل سنّت و شيعه ، رواياتى نقل كرده‏اند كه بيانگر آن اند كه پيامبر خدا صلى اللَّه عليه وآله در سفر نمازهاى چهارركعتى را به قصر مى‏خوانده است . دو روايت زير ، از آن جمله اند. نخست ، از سلمان نقل شده كه مى‏گويد:
فُرِضَتِ الصَّلاةُ رَكعَتَينِ رَكعَتَينِ ، فَصَلّاها رَسولُ اللَّه صلى اللَّه عليه وآله بِمَكَّة حَتّى‏ قَدِمَ المَدينَةَ و صَلّاها بِالمَدينَةِ ما شاءَ اللَّهُ و زيدَ فى صَلاةِ الحَضَرِ رَكعَتَينِ وتُرِكَتِ الصَّلاةُ فىِ السَّفَرِ عَلى‏ حالِها. ^۳نماز به صورتِ دو ركعت دو ركعت واجب شد. پيامبر خدا صلى اللَّه عليه وآله در مكّه چنين نماز خواند تا آن كه به مدينه آمد و در مدينه، آن گونه كه خدا خواست ، نماز گزارد، به اين شكل كه به نماز در وطن ، دو ركعت افزود و نماز در سفر را به حال خود ، رها كرد.