653
شناخت‌نامه نماز جلد دوّم

۶. قُنوت‏

بر پايه احاديث متواتر، امامان اهل بيت عليهم السلام پاسدار، مبلّغ و تبيينگر سنّت نبوى اند. بر اين اساس، چنانچه در مواردى ، سنّت و سيره پيامبر صلى اللَّه عليه وآله به ما نرسيده باشد، مى‏توان از سيره آن بزرگواران، سيره پيامبر خدا صلى اللَّه عليه وآله را كشف كرد.
بر اين اساس، فقهاى شيعه، قنوت را از جمله مستحبّات مؤكّدى بر مى‏شمرند كه انجام آن، در همه نمازها مشروع بوده و اختصاص به نماز خاصّى ندارد و محلّ انجام آن نيز پس از قرائت ركعت دوم و پيش از ركوع است، مگر در نماز جمعه كه حكم آن ، قدرى متفاوت با ديگر نمازهاست. ۱ مستند اين رأى، روايات متعدّدى هستند كه از اهل بيت عليهم السلام صادر شده اند، مانند : آنچه شيخ كلينى در الكافى و شيخ طوسى در دو كتاب تهذيب الأحكام و الاستبصار خود، از امام باقر عليه السلام نقل كرده‏اند:
القُنوتُ فى كُلِّ صَلاةٍ فى الرَّكعَةِ الثّانِيَّةِ قَبلَ الرُّكوعِ‏ . ۲قنوت در نمازها، پيش از ركوع ركعت دوم است‏.
اهل سنّت نيز، با نقل رواياتى از براء بن عازب ، تمام نمازهاى واجب پيامبر خدا را داراى قنوت گزارش كرده‏اند . ۳ با اين حال، در باره انجام قنوت، آراى متفاوتى در بين فقيهانشان به چشم مى‏خورد: شافعى ، قنوت را تنها در نماز صبح ، مستحب مى‏داند . ابو حنيفه جز در نماز وَتر، قنوت را مكروه دانسته ۴ و ابن حنبل نيز آن را براى امام در صورتى مُجاز مى‏داند كه گروهى براى جهاد اعزام شده باشند و ضرورت داشته باشد برايشان دعا كرد. ۵

1.ر . ك : العروة الوثقى: ج ۲ ص ۶۰۷ .

2.ر . ك : ج ۱ / ح ۶۱۱ .

3.ر . ك : ج ۱ / ح ۶۰۴ .

4.ر.ك: بداية المجتهد: ج ۱ ص ۱۰۸ .

5.المجموع : ج‏۳ ص‏۵۰۴ .


شناخت‌نامه نماز جلد دوّم
652

«آمين» در پى سوره حمد، حكم به حرمت آن داده‏اند. ملاحظه دو روايت ابو حميد ساعدى ۱ از طريق اهل سنّت و حمّاد بن عيسى از طريق شيعه ۲ - كه پيش از اين در موضوع تكتّف (دست روى دست گذاردن در حال قيام نماز) به آنها اشاره شد - ، علاوه بر تكتّف، از فقدان آمين گفتن در شيوه اصيل نماز خبر مى‏دهد. اين ، در حالى است كه در احاديث متعدّدى از امامان اهل بيت عليهم السلام ، از افزودن چنين جزئى به نماز ، نهى شده است. سه روايت زير ، از آن جمله اند:
عَن جَميلٍ عَن أَبى عَبدِ اللَّهِ عليه السلام قالَ : إذا كُنتَ خَلفَ إمَامٍ فَقَرَأَ الحَمدَ و فَرَغَ مِن قِراءَتِها فَقُل أنتَ «الحَمدُ لِلَّهِ رَبِّ العالَمِينَ» و لا تَقُل «آمينَ» . ۳از جميل نقل است كه امام صادق عليه السلام فرمود: «هر گاه [در نماز جماعت‏] پشت سر امامى ايستادى و او حمد را خواند و آن را به آخر رساند ، تو بگو: "الحمد للَّه ربّ العالمين" و "آمين" نگو» .
وعَن مُحَمَّدٍ الحَلَبىِّ : سَأَلتُ أَبا عَبدِ اللَّهِ عليه السلام : أقولُ إذَا فَرَغتُ مِن فاتِحَةِ الكِتَابِ : آمينَ؟ قالَ : لا . ۴محمّد حلبى مى‏گويد: از امام صادق عليه السلام پرسيدم: هنگامى كه فاتحة الكتاب را به پايان بردم، آمين بگويم؟ فرمود: خير.
وعَن مُعَاوِيَةَ بنِ وَهبٍ: قُلتُ لِأَبِى عَبدِ اللَّهِ عليه السلام : أقولُ آمينَ إذا قالَ الإِمَامُ : (غَيرِ المَغضُوبِ عَلَيهِم وَ لَا الضَّالِّينَ)؟ قَالَ : هُمُ اليَهُودُ وَ النَّصَارَى وَ لَم يُجِب فِى هَذَا. ۵معاويه بن وهب مى‏گويد : به امام صادق عليه السلام گفتم: آن گاه كه امام [جماعت‏]، (غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَ لَا الضَّالِّينَ) را خواند ، آمين بگويم؟ فرمود: «آنان يهود و نصارايند»؛ ليكن به اين سؤال پاسخ نداد».

1.ر . ك : ح ۹۳۶ .

2.ر . ك : ج ۱ / ح ۶۵۳ .

3.الكافى: ج ۳ ص ۳۱۳ ح ۵.

4.تهذيب الأحكام: ج ۲ ص ۷۴ ح ۴۴.

5.تهذيب الأحكام: ج ۲ ص ۷۵ ح ۴۶.

  • نام منبع :
    شناخت‌نامه نماز جلد دوّم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری، با همکاری مرتضی خوش‌نصیب، ترجمۀ عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1392
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 18685
صفحه از 862
پرینت  ارسال به