یک. اختلاف در تعداد. در موارد بسیار، یک معیار _ که گاه قرآن و گاه، اخبار عامّه و معروفیت و اجماع است _ و در مواردی دو، سه، چهار و گاه پنج معیار ذکر شده است.
دو. اختلاف در ترتیب. در برخی متون روایی، «قرآن و سنّت و سپس اخبار عامّه» آمده است۱ در برخی، «کتاب و سنّت»،۲ در برخی، «قرآن، مجمعٌ علیه، قول العامّة»،۳ در برخی، «کتاب، اخبار عامّه»،۴ در برخی، «کتاب، لرزیدن اندام و بیزاری قلوب»۵ و در برخی، «کتاب و نیکو شمردن مردم».۶
سه. اختلاف در نوع ترتیب و چینش. این اختلاف با سه حرف «و»، «أو» و «ثمّ» دیده می‌شود: در برخی متون روایی، «قرآن و سنّت، سپس اخبار عامّه»،۷ در برخی، «قرآن، سپس سنّت و اقوال ائمّه علیهم السلام» که دست کم در سه روایت آمده است،۸ در برخی، «قرآن، سپس اخبار عامّه»،۹ در برخی، »قرآن، سپس اجماع و آن گاه اخبار عامّه»،۱۰ در برخی، «کتاب و سنّت» با کلمه «و» و «أو» دست کم در هشت روایت،۱۱ و در برخی، «قرآن و عقل».۱۲
شیخ یوسف بحرانی پس از اشاره به وجود اختلاف در تعداد، عناوین و ترتیب معیارهای نقد محتوایی بویژه در مقبوله ابن حنظله و مرفوعه زراره، متذکّر شده که گویا امامان علیهم السلام تنها در صدد بیان معیارهای ترجیح بوده و قصد بیان ترتیب و جایگاه حقیقی هر یک از آنها را نداشته‌اند.۱۳ وی سه قرینه برای این حدس ذکر کرده است:
1.الكافی: ج۱ ص۶۷ _ ۶۸، کتاب من لا یحضره الفقیه: ج۳ ص۸ _ ۱۱.
2.الكافی: ج۱ ص۶۹، الاحتجاج: ج۲ ص۱۰۸.
3.تصحیح اعتقادات الإمامیّة: ص۴۷.
4.وسائل الشیعة: ج۲۷ ص۱۱۸.
5.الأحكام، ابن حزم: ج۲ ص۱۹۹.
6.سنن الدارمی: ج۱ ص۱۴۶.
7.الكافی: ج۱ص۶۷ _ ۶۸.
8.الأمالی، طوسی: ص۲۳۲.
9.الوافیة: ص۳۲۹.
10.تصحیح اعتقادات الإمامیّة: ص۴۷.
11.المحاسن: ج۱ ص۲۲۰، الكافی: ج۱ ص۶۹ _ ۷۰، اختیار معرفة الرجال: ج۲ ص۴۸۹ _ ۴۹۰، سنن الدارقطنی: ج۴ ص۱۳۳، الكفایة فی علم الروایة: ص۴۷۱.
12.روض الجنان و روح الجنان: ج۳ ص۳۹۲.
13.الحدائق الناضرة: ج۱ ص۹۷، فرائد الاُصول: ج۴ص۶۱، كفایة الاُصول: ج۲ص۴۱۱.
