نیست، اگر چه اسناد آن، صحیح باشد. این دیدگاه را میتوان به مخالفان امکان نَسخ قرآن با سنّت نسبت داد. از این رو، شافعی و شیخ مفید، از متقدّمان و محمّد عبده و محمود ابو ریّه و برخی دیگر از متأخّران، طرفدار این دیدگاه شناخته میشوند.۱
علّامه سیّد محمّدحسین طباطبایی(م۱۴۰۱ق) در آوردگاه تفسیر، این دیدگاه را به وضوح مطرح کرد. وی احادیث مخصّص و مقیّد را نه مخالف با قرآن، بلکه مبیّن عمومات آن میدانست. او بر مبنای روش تفسیریای که اختیار کرد، روایات تفسیری را با استناد به دلایل مختلف از جمله احادیث عرض، حجّت نمیدانست،۲ اگر چه حدیث تفسیری مخالف قرآن، با اسناد صحیح باشد.۳ علّامه طباطبایی اگر چه به این بحث، از منظر برآیند نقد کتابمحور نگاه نکرده، ولی به قرینه آن که معتقد است با نگاه پیوستگی و همبستگی آیات، میتوان به مقاصد قرآن یقین حاصل نمود، حدیث تفسیری نمیتواند مخالف قرآن باشد و چنین حدیثی از پیامبر صلی الله علیه و آله صادر نمیشود.۴
دیدگاهها در گستره قاعده عرض
آیا قاعده عرض، عام است و گستره آن، اسناد صحیح و ضعیف را فرا میگیرد؟ یا خاص است و محدود به اسناد ضعیف میشود؟ یک دیدگاه بر گستره عام استوار است. این دیدگاه را میتوان به عالمان نقد حدیث مانند: شیخ مفید، سیّد مرتضی، شیخ طوسی، خطیب بغدادی، شیرازی، سرخسی، غزالی، ابن جوزی(م۵۹۷ق)، محقّق حلّی و حسین بن عبد الصمد عاملی نسبت داد،۵ چنان که در بین متأخّران، قاضی نور الله
1.الرسالة: ص۱۱۱ _ ۱۱۳ و ۲۲۰ _ ۲۲۱، اختلاف الحدیث: ج۱ ص۴۸۴، التذکرة: ص۹، اُصول السرخسی: ج۱، ص۳۶۴ _ ۳۶۵، أضواء علی السنّـة المحمّدیة: ص۴۰.
2.المیزان: ج۳ ص۸۳.
3.المیزان: ج۳ ص۸۳ و ج۲۱ ص۱۱۴ _ ۱۱۵.
4.برای دیدن احادیث کلامی از جهت برآیند و گسترۀ احادیث نقدپذیر، ر . ک: منهج نقد المتن عند علماء الحدیث النبوی: ص۲۶۰ _ ۲۷۱، دراسات فی الحدیث و المحدّثین: ص۲۰۲ _ ۲۰۸.
5.تصحیح اعتقادات الإمامیّة: ص۱۴۸، الانتصار : ص۹۲ و ۵۵۲، الکفایة: ص۳۳، عدّة الاُصول: ج۱ ص۳۷۰، اللمع: ص۲۳۵، اُصول السرخسی: ج۱ ص۳۶۴، المستصفی: ص۱۱۳، معارج الاُصول: ص۱۴۸، وصول الأخیار الی اُصول الأخبار : ص۱۸۰، تدریب الراوی فی شرح تقریب النواوی: ج۱ ص۳۲۷، نحو تفعیل قواعد نقد متن الحدیث: ص۱۶۸.