فصل سوم: برآیند پالایش حدیث با قرآن
فرآیند پالایش حدیث با قرآن، به چه منظوری انجام میگیرد؟ آیا هدف، این است که معلوم شود این حدیث از معصوم صادر شده است؟ یا هدف، این است که ثابت شود این حدیث از معصوم صادر نشده است؟ یا این که هدف، هر دو گزینه است؟ یا هدف، این است که ثابت شود میتوان به حدیث عمل کرد، اگر چه در واقع صادر نشده باشد و یا به حدیث عمل نکرد، اگر چه در واقع صادر شده باشد؟
به عبارت دیگر و به اصطلاح در دانش اصول فقه، برآیند این فرآیند، اثبات صدور است؟ یا اثبات عدم صدور؟ یا هر دو؟ یا اثبات حجّیت و عدم حجّیت است که جنبه عملی دارد و از واقعیت گزارش نمیدهد؟ و یا باید قائل به تفصیل شد که این تفصیل میتواند ناظر به حجّیت و عدم حجّیت در موضوع احکام و صدور و عدم صدور در غیر احکام و یا حجّیت در جانب ایجاب در احکام و غیر احکام و عدم صدور در جانب سلب در هر دو زمینه باشد؟ در این فرآیند، اسناد چه جایگاه و ارزشی دارند؟ اگر حدیثی موافق قرآن بود و اسناد آن، صحیح به معنای اصطلاحی نبود یا حدیث مخالف قرآن بود و اسناد آن، صحیح بود، آیا میتوان حدیث نخست را به پیامبر صلی الله علیه و آله نسبت داد و حدیث دوم را از پیامبر صلی الله علیه و آله نفی و سلب کرد؟ آیا این قاعده مطلق است و اسناد درست و ضعیف، هر دو، را شامل میشود یا مقیّد است و به اسناد ضعیف اختصاص دارد؟ این سؤالها همگی در باره برآیند این قاعده مطرح اند و میتوانند مطرح شوند.
متون احادیث عرضه و عبارات اندیشهوران مسلمان بویژه اصولیان در این باره، ناهماهنگ و آشفته است. در مجموع، چند برداشت و قول دیده میشود: اثبات صدور و