17
عرضۀ حدیث بر قرآن

مهدی نصیری، «نقد متن، پیشینه تاریخی» تألیف مهدی مهریزی، «نقد متن (حجّیت و اعتبار، ضوابط و قواعد)» تألیف مهدی مهریزی.

برای تحقّق اهداف، این تحقیق در چهار بخش و هر بخش در سه فصل (بجز بخش نخست با چهار فصل) سامان یافته است:

بخش اوّل در موضوع همسانی‌ها یا ناهمسانی‌های قرآن و حدیث، با عنوان کلّیات است. فصل اوّل آن، به همسانی یا ناهمسانی قرآن و حدیث در ساحت وحی یا منشأ پیدایش، فصل دوم، به همسانی یا ناهمسانی در ساحت استدلال، فصل سوم، همسانی یا ناهمسانی در زبان و شیوه گفتاری و فصل چهارم، به همسانی یا ناهمسانیِ در ساحت مصونیت از تغییر و جعل و اشتباه و نسیان و تحریف و تبدیل پرداخته است.

بخش دوم، در موضوع پالایش حدیث با قرآن است. فصل اوّل آن، به پالایش حدیث با قرآن بر اساس دلیل نقلی روایی و فصل دوم، به پالایش حدیث با قرآن بر اساس قرائن عقلی پرداخته است.

بخش سوم، مربوط به مدلول معیار نقد قرآن‌محور حدیث است. فصل اوّل، مدلول قرآن در این معیار، فصل دوم، نسبت معیار حدیث با قرآن در پالایش حدیث و فصل سوم، برآیند معیار نقد حدیث با قرآن است.

بخش چهارم، در بررسی برخی پرسش‌ها و شبهات با عنوان «تأمّلات» است. در این بخش، سه تأمّل در سه فصل مطرح گردیده است.

در این نوشتار، تلاش بر آن است که زوایا و جوانب پیدا و نهان موضوع با نگاه به مطلب پیش‌گفته رصد نشان داده شود. بر خواننده فهیم، آشکار است که موضوع نقد حدیث با قرآن، در یک دانش جای نمی‌گیرد و با دانش‌های مختلف چون: اصول، کلام، حدیث، تفسیر، زبان‌شناسی و معناشناسی ارتباط نزدیک و منطقی دارد. با آشنایی اجمالی با دانش‌های یاد شده می‌توان تا اندازه‌ای به صورت‌بندی و طرح مسئله دست یافت البتّه این صورت‌بندی در حدّ انتظار معقول از نگارنده است و بی‌تردید، می‌تواند اصلاح و تکمیل شود، چنان که می‌تواند پایه و بستر مناسب برای شناوران دریای مطالعات حدیثی و قرآنی باشد و زوایای نگفته و ناگفته، آرا و دیدگاه‌های محکم و مستدل و ضعف و سستی دیدگاه‌های مطرح را نمایان و بازنمایی کنند.


عرضۀ حدیث بر قرآن
16

چند این توجّه _ که در دو مقام (نظر و تطبیق) دیده می‌شود _ در لا به ‌لای مباحث مختلف و به تناسب، انجام گرفته است: مقام نظر، در دانش «اصول» و دانش «نقد حدیث» تحت عنوان کلّی «نقد متنی»، و مقام تطبیق و اعمال در مباحث مختلف فقهی، کلامی، تفسیری و... .

در این باره، سده هشتم را باید سرآغاز تدوین قواعد «نقد محتوایی» دانست. در این سده، محمّد بن ابی بکر ایوب زرعی مکنّا به ابو عبد الله معروف به ابن قیّم جوزیّه (۶۹۱_ ۷۵۱ق)، کتاب المنار المنیف(نقد المنقول و المحکّ الممیّز بین المردود و المقبول) را نگاشت و در آن، سیزده قاعده برای شناسایی حدیث جعلی، بیان نمود که قاعده سیزدهم، مخالفت حدیث با صریح قرآن است.

سده چهاردهم و بویژه پانزدهم، دوره تدوین کتاب‌ها و مقالات بسیار در باره قواعد نقد محتوایی و مسائل مرتبط با نقد قرآن‌محور است، اگر چه سهم حوزه اهل سنّت در این تألیفات در مقایسه با حوزه شیعه دوچندان دیده می‌شود، از جمله کتاب‌های: منهج النقد عند المحدّثین، منهج نقد المتن عند علماء الحدیث النبوی، مقاییس نقد متون السنّة، نقد المتن بین صناعة المحدّثین و مطاعن المستشرقین، حوار حول منهج المحدّثین فی نقد الروایات سنداً و متناً، نحو تفعیل قواعد نقد متن الحدیث، الأخبار الدخیلة، الحدیث النبوی بین الروایة و الدرایة۱ و نیز چندین رساله دکتری و کارشناسی ارشد با عناوین معیارهای فهم و نقد حدیث در تفسیر المیزان، مبانی و روش‌های نقد متن حدیث از دیدگاه اندیشمندان شیعه، بررسی اصول و معیارهای نقد حدیث از جهت متن، و نیز مقالات و فصل‌هایی از کتاب‌‌ها مانند: فصل «نقد المتن» در کتاب تدوین السنّـة تألیف ابراهیم فوزی، فصل اوّل (الأحادیث التی لایناقض ما ورد فی متنها آیات القرآن الکریم)، فصل دوم (الأحادیث التی یناقض متنها معانی آیات القرآن الکریم)، فصل سوم (أحادیث تناقض بعضها و تناقض القرآن الکریم) در کتاب دین السلطان تألیف عزّ الدین نیازی، «معیارهای نقد متن در ارزیابی حدیث» تألیف شادی نفیسی، «رابطه قرآن و حدیث‌« تألیف مهدی مهریزی، «رابطه کتاب و سنّت» تألیف

1.ر . ک: علوم حديث (فصل‌نامه): ش۱۵ ص۱۴۴ _ ۱۸۵.

  • نام منبع :
    عرضۀ حدیث بر قرآن
    سایر پدیدآورندگان :
    مهدی احمدی نورآبادی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 19025
صفحه از 312
پرینت  ارسال به