محفوظ، قرآن موجود در میان مردم باشد، نه قرآن موجود در نزد امام زمان و لوح محفوظ (چرا که آن دو در دسترس مردم قرار ندارند و بدین جهت نمیتوانند نقش هدایتی ایفا کنند) و نیز روایات موسوم به عرض که ادّعای تواتر آنها شده و در آنها قرآن، میزان و وسیله پالایش احادیث، یاد شده است و پیداست که این قرآن نمیتواند قرآن به دور از استفاده مردم باشد.
مراد از حفظ، میتواند حفظ الفاظ از تحریف و حفظ محتوا از مواجهه با اشکال مخالفان و هر گونه شبهه بنیانافکن باشد، اگر چه گویا در قرآن در مورد حفظ محتوایی قرآن از الفاظ: «حکیم»، «حق» و امثال آن استفاده شده، امّا حفظ اجمالی به گونهای که اشاره شد، نمیتواند مراد باشد؛ زیرا این حفظ، با رسالت قرآن، چندان سازگار نیست.
احتمال دیگر در مورد آیه حفظ، این است که گستره حفظ، تمام قرآن نیست؛ بلکه از آغاز قرآن تا سوره حجر (در بر دارنده آیه حفظ) است. به نظر میرسد این احتمال، چندان جدّی نباشد؛ چرا که لسان آیه مطلق است و همه آیات قرآن را شامل میشود و نظیر آن در قرآن وجود دارد، از جمله آیه: (لا یَمَسُّهُ إِلّا الْمُطَهَّرُونَ).۱ گویا این آیات به حقیقت قرآن ناظر هستند و لذا همه آیات قرآن را فرا میگیرند.
آیه نفی باطل: (وَ إِنَّهُ لَکِتابٌ عَزیزٌ * لا یَأْتیهِ الْباطِلُ مِنْ بَینِ یَدَیهِ وَ لا مِنْ خَلْفِهِ تَنْزیلٌ مِنْ حَکیمٍ حَمیدٍ؛۲ در حقیقت، این کتابی است شکستناپذیر که هیچ گونه باطلی نه پیش رو و نه از پشت سر به سراغ آن نمیآید و از سوی خداوند حکیم و شایسته ستایش، نازل شده است).
استدلال بر تحریفناپذیری قرآن از این آیه، به سان آیه حفظ، معروف نیست. به موجب برخی روایات تفسیری از امام باقر علیه السلام، «لا یأتیه الباطل» به معنای راه نیافتن باطل از جانب تورات یا انجیل یا زبور یا آمدن کتابی پس از آن۳ و یا گزارشدهی قرآن از گذشته یا آینده۴ آمده است. در اقوال تفسیری برخی صحابه و تابعیان و نیز بسیاری از تفاسیر