879
علم و حکمت در قرآن و حدیث (ویراست دوم)

۱۹۷۳. پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله : در آخر زمان ، مردانى مى‏آيند كه دنيا را با دين مى‏طلبند . براى [فريب دادن‏] مردم ، در باطن ، گرگ‏اند و در ظاهر ، لباس ميش بر تن كرده‏اند و زبان‏هايى شيرين‏تر از شكر دارند . خداوند عزّ و جلّ مى‏فرمايد : «آيا مرا فريب مى‏دهند يا بر من گستاخى مى‏كنند؟ به خودم سوگند ، فتنه‏اى بر اينان برانگيزم كه بردبارشان را در حيرت گذارد» .

۱۹۷۴. تحف العقول : به پيامبر خدا گفته شد : كدام مردم بدترند؟
فرمود : «دانشمندان ، چون فاسد شوند» .

۱۹۷۵. سنن الدارمى‏- به نقل از احوص بن حكيم از پدرش - : درباره بدى ، از پيامبر صلى اللّه عليه و آله پرسيدند . سه بار فرمود : «از من از بدى مپرسيد ، از خوبى بپرسيد» .
سپس فرمود : «هان! بدترينْ بدها ، دانشمندان بد و بهترينْ خوب‏ها ، دانشمندان خوب‏اند» .

۱۹۷۶. امام على عليه السلام - در توصيف منفورترينِ مردم نزد خدا - : مردى كه در ميان نادانان ، از اين جا و آن جا چيزهايى گِرد آورده است ... انسانْ‏نمايان او را دانا مى‏نامند ، حال آن كه يك روز را هم در دانش به درستى سپرى نكرده است ... . آنچه را نمى‏داند ، دانش به شمار نمى‏آورد۱ و در وراى آنچه خود بدان رسيده ، آيينى نمى‏بيند . اگر چيزى را با چيزى بسنجد [ و نظير بياورد] ، نظر خود را نادرست نمى‏داند و اگر چيزى بر وى تاريك بماند ، چون دانست كه نمى‏داند ، آن را مى‏پوشاند [تا نادانى‏اش پنهان بماند] .

۱۹۷۷. امام على عليه السلام - در پاسخش به نامه معاويه - : حكمت را توصيف مى‏كنى ، ولى اهل آن نيستى و تقوا را ياد مى‏كنى ، ولى در مقابل آن مى‏ايستى .

1.ممكن است معنا چنين باشد : «ديگران را در آنچه خود جاهل است عالم نمى‏پندارد» و محتمل است كه چنين كسى اساساً وجود هر گونه علمى را درباره آنچه انكار مى‏كند ، منكر باشد .(م)


علم و حکمت در قرآن و حدیث (ویراست دوم)
878

۱۹۷۳. عنه صلى اللّه عليه و آله : يَخرُجُ في آخِرِ الزَّمانِ رِجالٌ يَختِلونَ الدُّنيا بِالدّينِ ، يَلبَسونَ لِلنّاسِ جُلودَ الضَّأنِ مِنَ‏اللّينِ، ألسِنَتُهُم أحلى‏ مِنَ‏السُّكَّرِ ، وقُلوبُهُم قُلوبُ الذِّئابِ ، يَقولُ اللَّهُ عزّ و جلّ : أبِيَ يَغتَرّونَ ؟ ! أم عَلَيَّ يَجتَرِئُون ؟ !، فَبي حَلَفتُ لَأَبعَثَنَّ عَلى‏ اُولئِكَ مِنهُم فِتنَةً تَدَعُ الحَليمَ مِنهُم حَيراناً۱ .۲

۱۹۷۴. تحف العقول : قيلَ لِلنَّبِيِّ صلى اللّه عليه و آله : أيُّ النّاسِ شَرٌّ ؟
قالَ : العُلَماءُ إذا فَسَدوا.۳

۱۹۷۵. سنن الدارمي عن الأحوص بن حكيم عن أبيه : سَألَ رَجُلٌ النَّبِيَّ صلى اللّه عليه و آله عَنِ الشَّرِّ .
فقالَ : لا تَسأَلوني عَنِ الشَّرِّ وَاسأَلوني عَنِ الخَيرِ - يَقولُها ثَلاثاً - ثُمَّ قالَ : ألا إنَّ شَرَّ الشَّرِّ شِرارُ العُلَماءِ ، وإنَّ خَيرَ الخَيرِ خِيارُ العُلَماءِ !۴

۱۹۷۶. الإمام عليّ عليه السلام - في صِفَةِ أبغَضِ الخَلائِقِ إلَى اللَّهِ - : . . . ورَجُلٌ قَمَشَ جَهلًا في جُهّالِ النّاسِ . . . قَد سَمّاهُ أشباهُ النّاسِ عالِماً ولَم يَغنَ فيهِ يَوماً سالِماً . . . لا يَحسَبُ العِلمَ في شَي‏ءٍ مِمّا أنكَرَ ، ولا يَرى‏ أنَّ وَراءَ ما بَلَغَ فيهِ مَذهَباً ، إن قاسَ شَيئاً بِشَي‏ءٍ لَم يُكَذِّب نَظَرَهُ ، وإن أظلَمَ عَلَيهِ أمرٌ اِكتَتَمَ بِهِ لِما يَعلَمُ مِن جَهلِ نَفسِهِ.۵

۱۹۷۷. عنه عليه السلام - مِن جَوابٍ لِكِتابٍ كَتَبَهُ مُعاوِيَةُ - : تَصِفُ الحِكمَةَ ولَستَ مِن أهلِها، وتَذكُرُ التَّقوى‏ وأنتَ عَلى‏ ضِدِّها !۶

1.كذا في المصدر والصحيح «حيرانَ» .

2.سنن الترمذي : ج ۴ ص ۶۰۴ ح ۲۴۰۴ ، الفردوس : ج ۵ ص ۵۱۰ ح ۸۹۱۹ كلاهما عن أبي هريرة ، كنزالعمّال : ج ۱۴ ص ۲۱۴ ح ۳۸۴۴۳ ؛ أعلام الدين : ص ۲۹۵ كلاهما نحوه وراجع: ثواب الأعمال : ص ۳۰۴ ح ۲ وعدّة الداعي : ص ۷۰ .

3.تحف العقول : ص ۳۵ ، نثر الدرّ : ج ۱ ص ۱۵۳ ، بحارالأنوار : ج ۷۷ ص ۱۳۸ ح ۷ .

4.سنن الدارمي : ج ۱ ص ۱۱۰ ح ۳۷۶ ، حلية الأولياء : ج ۵ ص ۲۲۰ عن معاذ بن جبل نحوه وراجع: منية المريد : ص ۱۳۷ .

5.الكافي : ج ۱ ص ۵۴ ح ۶ عن ابن محجوب رفعه وراجع: نهج البلاغة : الخطبة ۱۷ والإرشاد : ج ۱ ص ۲۳۱ ومنية المريد : ص ۲۸۲ والاحتجاج : ج ۱ ص ۶۲۲ ح ۱۴۳ ودعائم الإسلام : ج ۱ ص ۹۷ .

6.كنز الفوائد: ج ۲ ص ۴۳ ، بحارالأنوار : ج ۳۳ ص ۱۲۸ ح ۴۱۵ .

  • نام منبع :
    علم و حکمت در قرآن و حدیث (ویراست دوم)
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری، با همکاری: رضا برنجکار، ترجمه: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 25438
صفحه از 973
پرینت  ارسال به